ڪهڪشائن کان اڳتي
عبدالڪريم چنا
محترم عبدالرافع
شيخ جو پهريون ناول “يونيورسٽي ۾ گم ٿيل خواب” سال ۲۰۰۵ ۾ آيو هو. اهو ناول نالي مان ئي ڪيمپس ڪهاڻي
معلوم ٿئي ٿو. بقول پبلشر ته ان ناول جا ٽي ايڊيشن اچي چڪا آهن. پاڻ اڃا تائين اهو
ناول ڪو نه پڙهيو آهي. رافع شيخ جو ٻيو ناول “ڪهڪشائن کان اڳتي” هن سال ۲۰۲۲ جي اپريل مهيني ۾ ڇپجي سامهون آيو آهي. پنهنجي
تبصري جو محور سندس هي نئون ناول آهي.
جان اسٽائين بيڪ جا ناول
عبدالرافع شيخ
جان اسٽائين بيڪ (۱۹۰۲-۱۹۶۸) اهو امريڪي نوبل انعام کٽندڙ ليکڪ آهي جنهن جا ناول اڄ
به امريڪا ۾ ادب پڙهندڙن کانسواءِ معاشيات، رياضي، ڪيمسٽري ۽ فزڪس جي شاگردن کي به
ان ڪري پڙهايا وڃن ٿا ته جيئن انهن جي سوچ ۾ گهرائي پيدا ٿئي. پوئين هفتي جان اسٽين
بيڪ جي هيٺين هڪ ناول ۽ ٻه نوويلاز جو اردو ترجمو پڙهڻ جو موقعو مليو
The Grapes
of Wrath (اشتعال ڪي فصل ناول)
The Pearl (در شهوار نوويلا)
Of Mice and
Men (چوها اور آدمي نوويلا)
هو
ننڍڙي ڪهاڻي
غفار سومرو
ھو
ڪهاڻيون لکندو هو
۽ لڳاتار
لکندو رهندو هو
ننڍپڻ کان جواني
تائين،
جواني کان پيري جي
پنڌ تائين،
پيار محبت جون ڪهاڻيون،
عشق ۽ عاشقي جون ڪهاڻيون،
جڳاڙي
(ننڍڙي ڪهاڻي)
عبدالرافع شيخ
اڄ، سورھن سالن کان
پوءِ پنهنجي يونيورسٽي جي بکن ڏکن ۾ گڏ رهندڙ دوست سان ملي رهيو هيس، سندس هڪ ايڪڙ
تي ٺهيل محل جهڙي عاليشان گهر کي ڏسي ان جي ٻڌايل موڪلن ۾ هاسٽل تي رهڻ جو سبب ياد
اچڻ لڳو، چيو هيائين؛ “موڪلن ۾ گهر ويندس ته هڪ ڪمري جي گهر ۾ ٻين ڀاتين کي سوڙهه ٿيندي
ان ڪري هت هيڏي وڏي هاسٽل ۾ اڪيلو مزي سان رهيو پيو آهيان.“
جڏهن ڪامريڊ جاڳي پيو
مختصر ڪهاڻي
عبدالرافع شيخ
“ڪامريڊ! لڳي
ٿو ڪراڙو ٿي ويو آهين جو مينيجر مختيار به قابو ڪو نه ٿو اچئي.“گلزار، سگريٽ ۾ چرس
ڀريندي چيس.
“بس يار اهو
فلمي ڊائلاگ ٻڌو اٿئي نه؛ اسان ڇا شريف ٿياسين سڄي دنيا بدمعاش ٿي پئي.“
عبدالواحد سومري جي ناول
مس ڪال جو اڀياس
وحيدمحسن
پاٺڪ ۽ نقاد ڪجھ سال اڳ ۾ چوندا
ھئا ته سنڌي ادب ۾ ناول جي تمام گهڻي کوٽ محسوس ٿئي ٿي جنهن تي ڪم ڪرڻ جي اشد
ضرورت آهي انهيَ ڳالهه کي سنڌ جي اديبن ۽ ڪھاڻيڪارن اڃان به وڌيڪ سنجيدگيء سان ان
طرف ڌيان ڏنو؛ ادبي محفلن ۾ ان تي بحث مباحثا ٿيڻ لڳا جنهن جي ڪري سنڌي ڪھاڻيڪارن
پنهنجو اولين فرض سمجهندي ناول لکڻ شروع ڪيا ان سان گڏ شاعرن به ناول لکيا جنهن ۾
ايوب کوسو به شامل آهي ۽ محمد علي پٺاڻ ڪوتا ناول لکي نئون تجربو ڪيو اھو ڪيتري
قدر ڪامياب ويو آهي ان تي به نقادن کي لکڻ جي ضرورت آهي ۽ ھاڻوڪي ادبي وايو منڊل
۾ موجوده ڪھاڻيڪارن مان بيدل مسرور؛ رسول ميمڻ؛ اسحاق انصاري؛ اڪبر سومرو؛ ممتاز
بخاري؛ ڪليم ٻٽ؛ حسيب ڪانھيو؛ انور شيخ؛ اختر حفيظ؛ منير چانڊيو؛ انور ڪليم؛ رزاق
سھتو شامل آهن ان کان علاوه ٻيا به ناول نگار اڀري آيا آهن ڪجھ ٻاھرين ادب جا ناول
به ترجمو ٿيا جنهن سان ناول کي ھٿي ملي انهن سان گڏ عبدالواحد سومرو به ناول نگاري
۾ پنھنجا جوھر ڏيکارڻ لڳو آهي سندس پھريون ناوليٽ ايلسا ۲۰۲۰ع ۾ ڇپيو جنهن کانپوءِ جلد وري “مس ڪال “۲۰۲۱ع اوھان جي ھٿن ۾ آهي -
ڪراچيءَ جو صبح
ڪھاڻي
وحيدمحسن
صبح سوير جڏهن جاڳ ٿي ته بستري کي
الوداع ڪندي پنھنجا نيڻ مھٽي اٿيس ۽ تازي ھوا جھٽڻ لاءِ گهر جي آڳنڌ تي ھليو آيس؛
پکي پنهنجن گهروندن مان اڏامي فضا ۾ سھڻيون پر ڪشش لاتيون ڪري رھيا ھئا! جھرڪين جي
چون چون ۽ ڪانون جي ڪان ڪان ۽ ٻير جي وڻ تي ويٺل بلبلن جي ٻولي تي منهنجي گهر واري
سحر به سجاڳ ٿي پئي ھئي ۽ ھٿ منهن ڌوئي رڌڻي ڏانهن ھلي ويئي مون کان پڇندي چيائين:
“سرمد جا پيء اوھان لاءِ به چانه تيار ڪيان؟”
محمد علي پٺاڻ جي ڪتاب “طوفان
۾ ڪکائون گهر” تي هڪ راءِ
ڊاڪٽر مرلي ڌر
سائين محمد علي پٺاڻ
سان هڪ کان وڌيڪ رشتا آهن دوست، همٿائيندڙ، انسان دوست ۽ نظرياتي، مان لهڻا ڪونه
تنهن هوندي به هي ڪتاب انهن منهنجي نالي ارپڻ ڪيو آهي. مان سائين جو ٿورائتو آهيان.
جنازو
ننڍڙي ڪھاڻي
محمد علي پٺاڻ
اسپتال مان پيءُ جو
لاش گھر اڱڻ ۾ پهتو ئي مس ته ٽئين نمبر پٽ وڏي ڀاءُ کي چيو، “سچل ڪالونيءَ وارو
بنگلو مان کڻندوسانءِ.“
رُسي نٿو. .
ڪھاڻي
محمد علي پٺاڻ
“مئڊم، منهنجي
شاديءَ کي ارڙھن مھينا ٿيا آهن. پر مان پاڻ کي مڙس جي گهر ۾ تمام گهڻو ڏکيو ٿي
محسوس ڪريان. انڪري طلاق وٺڻ ٿي چاھيان. .“صائمه عورت وڪيل شبروز کي اکين ۾ پاڻي آڻيندي
چيو، “مھرباني ڪري عدالت ذريعي منهنجي جند آجي ڪرايو. .“
پَڪي گهڙي
ننڍڙي ڪھاڻي
محمد علي پٺاڻ
“ھي تو ڇا ڪيو
آ رفيق!؟. .“ ماءُ ڏوراپي ۽ ميارِ واري انداز ۾ ننڊ پوڻ کان ٿورو اڳ بورچيخاني مان
ٻاھر ايندي ڏکاري لھجي ۾ رفيق کان پڇيو.
ناول واٽ اواٽي
ناول نگار: مختار لوبيس
سنڌيڪار: ننگر چنا
تجزيو: عبدالڪريم
چنا
هي ناول انڊونيشيائي
ناول نگار ۽ صحافي مختار لوبيس جو لکيل آهي. ناول ۱۹۵۲ ۾ شايع ٿيو. . ناول ۾ انڊونيشيا جي آزادي
جي جنگ جو موضوع آهي. مزاحمتي ادب ۾ به ناول کي شمار ڪري سگهجي ٿو ته نفسياتي ۽
جنگي ناول پڻ. . ناول جي مهاڳ ۾ مختار لوبيس ۽ هن ناول جو پروفيسر اينٽوني ايڇ
جونز ڏاڍو ڀرپور نموني تعارف ڪرايو آهي. . ننگر چنا ان مهاڳ کي به سنڌي ۾ ترجمو ڪري
سنڌي ترجمي ۾ به مهاڳ طور ئي ڇپرايو آهي.
ڇانءَ
پنجابي ڪھاڻي
ليکڪ: جميل احمد
پال
مترجم: ننگر چنا
جيئن جيئن منزل
ويجهو ايندي پئي وئي، قمر جي ڪاوڙ تيئن وڌندي پئي وئي. باقي هڪ اسٽاپ ئي رهجي ويو
آهي، پوءِ جند ڇٽي پوندي. هن سوچيو. بس ۾ سفر ڪرڻ به وڏو عذاب آهي. ماڻهوءَ وٽ
پنھنجي موٽرسائيڪل هجڻ گهرجي، ڀلي ته پراڻي سُراڻي ئي ڇونه هجي. نئين نئين ڪاليج
ويندڙ ڇوڪر لاءِ ته ڏاڍي ضروري آهي. قمر جي اڌ کان وڌيڪ ڪلاسين وٽ پنھنجيون موٽر
سائيڪلون هيون، ڪي وري پيءُ جون ڪاهي ايندا هيا، ڪي ٽَلَ ڪري وڏي ڀاءُ جي به ڪاهي
ايندا هيا. اهي موجون ڪندا هيا، ڀڄائيندا هيا، موٽر سائيڪلن کي جھاز سمجهي اڏائيندا
هيا. ڪرتب ڏيکاريندا هيا، ڪڏهن ڪڏهن وَن ويلنگ ڪندا هيا. هڪ موٽر سائيڪل تي چار
چار ويھندا هيا. لائسينس ڪنھن وٽ به نه هوندو هو، پر ٽريفڪ وارا به انهن کي
نظرانداز ڪري ڇڏيندا هيا. بس ڪڏهن ڪڏهن چيڪنگ ٿيندي هين. قرم کي به گهڻو تڻو لفٽ
ملي ويندي هئي، پر انهن موقعن تي هُو سدائين لَڄَ محسوس ڪندو هو ۽ پنھنجو پاڻ کي
ننڍڙو محسوس ڪندو هو. موٽرسائيڪل سندس ڀاڳ ۾ نه هئي. اها ڪا گهٽ ڳالهه ٿوروئي هئي
جو کيس موبائيل فون ملي وئي هئي.
ناول “غدري گلاب ڪور” جو
اڀياس
ننگر چنا
نوٽ: پنجاب مان آيل
هڪ ناول ڪجهه ڏينھن ٿيندا ته مليو اٿم. هي ناول مون ڏانھن مقصود ثاقب موڪليو. مقصود
ثاقب پاڻ پنجابيءَ جو ڀلوڙ ڪھاڻيڪار آهي، “پنچم” رسالي جو ايڊيٽر آهي، پبلشر آهي. ترقي
پسند ساٿ سان سلهاڙيل آهي. هن مون ڏانھن اهو ناول جيڪو هندستاني پنجاب جي ليکڪ هري
سنگهه ڍُڍِيڪَي جو لکيل آهي. هي ناول هندوستان کان ٻاهر ٺھيل هندوستان جي آزاديءَ
لاءِ جُھُدُ ڪندڙ پھرين تنظيم “غدر پارٽي” ۾ ڀاڱي ڀاڱيوار ٿيندڙ هڪ عورت “گلاب ڪور”
جي جيون تي آڌاريل آهي. غدر پارٽيءَ تي سنڌيءَ ۾ هڪ ڪتاب امان الله شيخ ترجمو ڪيو
هو جيڪو رنڌير سنگهه جو لکيل آهي. انهيءَ کان سواءِ ٻيو ڪو ڪاتب مون کي نه ٿو
سُجهي.
پنجويھَ چَئونڪا ڏيڍ سئو
دَلت ڪھاڻي
ليکڪ: اوم پرڪاش
والميڪي
ترجمو: ننگر چنا
سُديپ پھرين
پگهار جا ڏوڪڙ هَٿَ ۾ جهلي، محرومين جي ڳُوڙِهي اونداهيءَ ۾ سوجهري جي آسَ سان ڀَرجِي
ويو هو. هڪ اهڙي سَرهائي جيڪا سندس بدن مان جهاتيون پائي رهي هئي، جنھن کي پائڻ جي
لاءِ هُنَ اَڻَ ڳَڻينِ ڪَنڊيدارُ ٻُوڙَنِ جي وچ مان پنھنجو دڳ ٺاهيو هو. مُٺِ ۾ سوگهن
ڪيل رُپين جي ڪوساڻِ سندس رَڳَ رَڳَ ۾ لھي وئي. هُنَ پھريون ڀيرو ايترا ڏوڪڙ هڪ هنڌ
گڏ ڏٺا هئا.
سنڌ ٻڏي وئي
ٽن لفظن واري ڪھاڻي
ڊاڪٽر مبارڪ
لاشاري
سوشل ميڊيا تي ٻھ
سال اڳ مون ھڪ اسٽيٽس رکيو ھو ته ٽن لفظن جي ڏکاري ڪھاڻي لکو. اھو ھڪڙو غير شعوري
پر انتھائي داخلي ڪيفيت وارو سوال ھو، جيڪو سنڌ جھڙي خطي ۾ رھندي پاڻمرادو اڀري
ايندو آھي نه ته دنيا جو نيٽ ورڪ کولي ڏسو ته تخليقي ادب لاءِ چيو ويندو آھي ته ٽن
لفظن جي خوشي واري ڪھاڻي لکو پر اسان وٽ اھو لقاءَ ٻئي نموني ٿيندو آھي. دنيا ۾
ھيمنگوي جھڙي ليکڪ ڇھن لفظن واري ڪھاڻيءَ جي شروعات ڪئي. جنھن جي مختصر ڪھاڻي.
