Thursday, May 24, 2012

تصوير- سعادت حسن منٽو

تصوير

(مختصر ريخته ڪھاڻي)

ڪھاڻيڪار: سعادت حسن منٽو

سنڌيڪار: عبدالواحد سومرو



ٻار ڪٿي آهن؟

مري ويا آهن.

سڀ جو سڀ؟

ها سڀ جو سڀ، اوهان کي اڄ انهن جي متعلق پڇڻ جو ڪيئن خيال آيو آهي؟

مان انهن جو پيءُ آهيان.

اوهان جهڙو پيءُ خدا ڪري ته پيدا نه ٿئي.

تون اڄ ايترو خفا خفا ڇو آهين؟ منهنجي سمجهه ۾ نٿو اچي، پل ۾ رتي، پل ۾ سير، آفيس مان ٿڪجي آيو آهيان ۽ تنهن جي بڪ بڪ شروع ٿي وئي آهي. بهتر هيو ته مان اتي آفيس ۾ پکي جي هيٺان آرام ڪيان ها.

Friday, May 11, 2012

ڪارونجھر جو قيدي - علي بابا


ڪارونجھر جو قيدي
علي بابا
ڪارونجھر مٿان لڳاتار مانسون ھوائن جا گھيرا ھئا. مينهن ڪاريون واريون ڪيو پئي وٺو. رکي رکي اتر کان ٻڪرال چھبڪ جيان وٽ کائي چمڪاٽ ٿي ڪيا ۽ ڪارونجھر جي اتاھين چوٽين مٿان اوچتو مڇريل ڪوراڙ بلا جيان ڇاڙپ ڪري جھٽ ھڻي، ھانءُ ڏاريندڙ ڪڙڪي سان، ڪارونجھر جي ڦاڙن ۾ لھي ٿي وئي. ڪارونجھر ۾ زلزلي جھڙو پڙاڏو پئدا ٿيو ٿي ويو. ڄڻ انگريزن جون توفون ڇڙي ٿي ويون. ننگر پارڪر، سورا چند، اڌيگام، ڀوڏيسر، راڻپور ۽ اينچلاشور جي وسندين ۾ پري پري تائين خوف جي لھر ڊوڙي ٿي وئي. سمين، سوڍين، سومرين، ٺڪراڻين، رٻاڻين ۽ ڪولھياڻين جا ھانو ڄڻ ڦسي ٻه اڌ ٿي پيا ھئا. توفن جي ڏھڪايل ٻارڙن کان خوف جا ڊيھا ۽ سياٽا ڇڏائي ٿي ويا. نينگرين جا نيڻ ڏس ته نيسارا ڪريو پيا وھن، رت نه ٺھي ڪنهن مک ۾. ساري ڪارونجھر جي جھروڪي جھروڪي جھانءِ ھئي، چؤنري چؤنري روڄ ھو. مڙساڻي پھر ڪا نه بچي ھئي، جو کڻي ڏڍ ڏئين. ڪارونجھر جو ذات راڻو، ٺڪر، کوسو، راٺوڙ، سمون، سومرو، پرمار ۽ ڪولھي انگريزن جي توفن سان سينو سھائيندي، ڪارونجھر مٿان ڪسجي ويو ھو. ڪارونجھر جا ڦاڙ، ڀٽياڻي ۾ گوڏڌرو وارا گھارا، سندن لاشن سان سٿجي ويا ھئا. وڏي ويڙھاند کان پوءِ، انگريزن جي گوچي اڳواڻن ڪولھياڻين تي رڳو ايترو رحم کاڌو جو کين ڪارونجھر جي ڦاڙن مان، پنهنجن وارثن جا لاشا کڻي وڃڻ جي اجازت ڏني ھئائون. ڪيترن کي پوري ڪيترن کي پورجي؟ ڪنهن لاءِ شمشان ٻاري ڪنهن لاءِ ٻارجي؟ ساڙڌرو جي پاڪ پوتر جھرڻي ۾ ڪنهن جي رک لوڙھي، ڪنهن ڪنهن جي لوڙھجي؟ ھانو تي ھٿ ھڻي ڪنهن لاءِ پٽڪارو ڪري ڪنهن لاءِ پٽجي؟ سارو ڪارونجھر لاش ئي لاش ھو، رت ئي رت ھو. پر الله سائين کي ڄڻ ٻاجه پئجي وئي. ڪارونجھر مٿان ڪارا ڪڪر ڪڙڪاٽ ڪندا آيا ۽ مينهن ڪاريون ڪري ڇڏيون. گوڙڌرو ۽ ڀٽياڻيءَ جا آواز، ڪارونجھر جي چوٽين کان مٿي، آسمان تائين ٿي ويا. ڪولھياڻين وڏي مڙسي ڪئي. ھڪ ھڪ ساٿيءَ جو لاش چمي چمي، گوڙڌرو ۽ ڀٽياڻيءَ ڦاڙ ۾ لوڙهي ڇڏيائون ۽ مينهن رت جا دڙڳ ڌوئي ڇڏيا.

Tuesday, May 8, 2012

لاڙڪاڻي جا صاحبِ ڪتاب ڪهاڻيڪار - جيئل اوڏ


لاڙڪاڻي جا صاحبِ ڪتاب ڪهاڻيڪار

جيئل اوڏ
لاڙڪاڻي جي ڪھاڻيڪارن جا تمام وڏا نالا آهن، انھن ۾ اهي ڪھاڻيڪار به آهن جن جي ڪھاڻين جا مجموعا شايع ٿي نه سگهيا آهن. انھن ۾ ڪيترا ئي صاحب حيثيت به آهن پر خبر نه آهي ته انھن ڪتاب شايع ڇونه ڪرايا آهن. ۽ انھن جون ڪھاڻيون ماهوار ايندڙ رسالن جي زينت بڻجن ٿيون. خاص ڪري ماهوار ”سوجهرو“ جنھن ۾ محترم اختر جانوري جون ڪھاڻيون لاڳيتو ڇپجنديون رهن ٿيون. پاڻ پراڻا ليکڪ آهن پر سائين جن جو مڪمل ڇپيل ڪتاب مارڪيٽ ۾ آيل ڪونهي. ڪھاڻيڪار مرحوم انور پيرزادي جو به ڪھاڻين جو ڇپيل ڪتاب موجود ڪونهي. ٻين ڪھاڻيڪارن، جھڙوڪ ڊاڪٽر ميمڻ عبدالمجيد سنڌي، ڊاڪٽر در محمد پٺاڻ، ڊاڪٽر بشير احمد شاد، ذوالفقار راشدي (پير جو ڳوٺ)، مختيار سمون،  امان راهي، قدير شيخ، انور جوکيو، مختيار جانوري، ممتاز عباسي، اشفاق منگي، اصغر سنڌي، عادل عباسي، رضوان گل، جھانگير عباسي، محمد علي پٺاڻ، غلام مصطفى مشتاق، ممتاز ابڙو، يامين بلوچ، عنايت ميمڻ، عامر ميمڻ، اشتياق انصاري، بدر ڌامراهو، اياز گاد، منظور جوکيو، شبنم موتي ڌيءَ عبدالمنان قاضي وڪيل. ٻن مجموعن جيتريون ڪھاڻيون سرجيندڙ مرحوم غلام سرور منگي ڳوٺ نئين گُڏ ڏوڪري جو رهواسي. ان کان علاوه ٻيا به ڪيترا ئي ڪھاڻيڪار هوندا جن جا نالا مون کي ملي نه سگهيا ۽ جيڪي ڪھاڻين جا ڪتاب ڇپجي نه سگهيا آهن يا اهي ڪتاب منھنجي نظر مان گذري نه سگهيا آهن، ان لاءِ آءٌ معذرت خواهه آهيان. باقي جيڪي صاحبِ ڪتاب ڪھاڻيڪار آهن تن جو ذڪر هيٺ پيش ڪجي ٿو.


Sunday, May 6, 2012

ڪڏهين بهار ايندو- سوڀو گيانچنداڻي


ڪڏهين بهار ايندو
سوڀو گيانچنداڻي

“ٻڌ ته......
“چئه ....
“مان ٿي چوان...... چوان؟”
“چئه نه!..... ڪير ٿو جهليئي؟”
“اڄ مون کي سئنيما تي وٺي هلو.
“ڳالهه به ايتري! چڱو هلنداسون، مان ڪلاڪ کن لاءِ هڪ ميڙ ۾ ٿو وڃان، تون تيار ٿي ويهجانءِ، جيئن پهرئين کيل تي پهچي سگهون.
“ته چئو ڇو نٿا، ته نه هلندئو. مون کي اهي چالاڪيون سجهن ٿيون. اڌ رات جو موٽي ايندوئو. چوندئو ته “ڳالهه ئي وسري ويئي” – اهي سنگتي توهان کي ڇڏين ڇو ٿا؟”
۽ رسي، منهن ڦيري، رڌڻي ڏي هلي ويئي. ايتري ۾ ڪِڪو ٻاهران ڊوڙندو آيو مون کي ڪپڙا پائيندو ڏسي، چيائين: “مان به هلندس! امان مون کي لٽا پاراءِ، مان “ڀائوءَ” سان گهمڻ ويندس!
“پٽ! تون لٽا پاءِ، ته کيل تي هلنداسين. هو ڏٺو هوءِ نه؟ ڇوڪريون اچن پيون، ڇوڪريون وڃن پيون، ڇوڪريون نچن پيون...... هاڻي ڀلو پٽ آهين نه! وڃ ماءُ کان لٽا وٺي پاءِ، ته مان بگي وٺي اچان. بگيءَ تي هلندين نه؟” هن ماءُ ڏي مهڙ ڪئي، ته مان گُهت ڏيئي ٻاهر نڪري ويس.

Thursday, May 3, 2012

ٽٽل ڀرم جا ڀور - واجد


ٽٽل ڀرم جا ڀور
 واجد
آصف جي پريشان چھري مان سندس اندر جي ويراني پڌري آھي. لڳي ٿو ته ھو ڪنھن ويچار جي وڙھوٽي ۾ ويڙھبو پيو وڃي. سندس نرڙ تي فڪر جون انيڪ ريکائون مڙي آيون آھن. سگريٽ سندس ھٿ ۾ ئي سڙي رک ٿي ويو آھي، سندس اڳيان ذوالفقار راشدي جو ڪتاب “سوچ کي لوچ” کليو رکيو آھي، جنھن جا ورق، ٽيبل فين جي تيز ھوا ۾ ھيڏي ھوڏي ٿي رھيا آھن. سوچيندي سوچيندي سوچون سندس زبان تي لھي اچن ٿيون ٿيون ۽ ھو پاڻ سان ڳالھائڻ لڳي ٿو: “اڳتي رياض سان ڳالھائڻ بلڪل بند، اصل باءِ ڪاٽ ننڍپڻ جو يار ھُيو، مون زندگيءَ جي اُس ڇانو ۾ وس آھر پئي ساڻس ساٿ ڏنو، پاڻ کي بکيو ڏکيو رکي به سندس سھائتا ڪندو آيس ۽ اڄ جڏھن مون تي ڏکيو وقت آيو آھي، ته آرسيءَ جي اولڙي جيئان ھٿ ئي نٿو اچي. جڏھن وڃ تڏھن ھڪ ئي جواب: ”رياض گھر ڪونھي.“

ھڪ شخص جو موت - رزاق مھر


ھڪ شخص جو موت
رزاق مھر
پان ٻيڙيءَ جي دڪان آڏو، جنھن شخص جو سسيءَ ڪٽيل لاش پيو آھي ۽ جنھن جي ڌڙ کان الڳ ٿيل چھري مٿان ڪھاڙين جا بيشمار گھاو آيل آھن، تنھنجي چوگرد ماڻھن جي ڀيڙ اڃا به موجود آھي. ھو انھيءَ انگوشي ۽ صدري پھريل شخص مٿان، رايا ڏئي رھيا آهن. انھيءَ ھجوم جي وچ ۾ پوليس جا ڪجھه ماڻھو به ھاڻ شامل ٿي ويا آھن. جيئن آپريشن ٿيٽر ۾ ڪنھن مريض مٿان ڊاڪٽرن جو ڪو جٿو، وڍ ٽڪ جو ڪم مشيني انداز ۾ جاري رکندو آھي، ٺيڪ اھڙيءَ طرح سخت وردين ۾ ملبوس پوليس جا اھي فرد مشيرنامو ٺاھڻ ۾ مصروف آھن. پر منير لاءِ اھو سڀ ڪجھه ڄڻ ته ڪنھن ڀوائتي خواب سمان آھي. ھن جي اندر ۾ ڪنھن نانگ جيان ڦڻ ڪڍي ويٺل چُپ منجھس ايترو به حوصلو رھڻ ناھي ڏنو جو ھو انھيءَ واقعي متعلق ٻين جيان ڪجھ ڳالھائي. ھو، جنھن جي دل گذريل ٻن مھينن کان ھڪ خوف جي دٻاءُ ھيٺ چپجي وئي آھي، جنھن جي اندر جو شخص، ڏينھون ڏينھن وڃي ٿو. ڄامڙو ٿيندو. تنھن، جڏھن مٽيءَ مليل گھاٽي گھاٽي رت ھڪ شخص جو سسيءَ وڍيل لاش ڏٺو ته خوف وچان ھن جون اکيون ڦھلجي ويون، اذيت جي ھڪ تيز لھر ھن پنھنجي سرير جي نس نس ۾ ڊوڙي ويل محسوس ڪئي ھئي. ڄڻ ته اھو انگوشي ۽ ململ جي صدري پھريل لاش ڪنھن ٻئي جو نه ھجي  ۽ ڪھاڙي جا بي رحم وار ڪنھن ٻئي تي نه ٿيا ھجن، ھن جي ئي چھري تي ٿيا ھجن. ھن جي جسم مان ڌرڙيون نڪري وڃن ٿيون. ھو ڊنل ۽ ھيسيل من سان ماڻھن جي ھجوم مان ٻاھر نڪري اچي ٿو. ھن جي ذھن جي ھڪ ڪنڊ ۾ خطري جو الارم مسلسل گوجندو رھي ٿو. کيس شدت سان محسوس ٿئي ٿو ته انھيءَ ڀيڙ ۾ ڪو شخص اڃا به موجود آھي جو ھن کي انھيءَ شخص جيان مارڻ ٿو چاھي.