Tuesday, November 30, 2021

گهر - خالد فرهاد - ننگر چنا

گهر

(پنجابي ڪھاڻي)

ليکڪ: خالد فرهاد

مترجم: ننگر چنا



خدا بخشيسِ مُنيءَ جو پيءُ جڏهن جيئرو هو، تڏهن مان ڪجهه ڳَوري هيس، هاڻي ته ڪک کان به هلڪي ٿي پئي هان. نُنھُن ڪجهه سمجهي ئي نه ٿي. ڇوڪرو آهي سو پنهنجي مُنھِن، جيڪو دل ۾ اچينِ سو ڪَنِ، مان نه ڪنھن جي ٻِينءَ ۾ نه ٽينءَ ۾. هاڻي ڀلا مون کي ڪير ٿو پڇي! کَٽَ تي ويٺي سڄو ڏينھن ٻار پئي کيڏائيندي رهندي هان.

مُنيءَ سان ملڻ لاءِ مَنُ پيو ڪريمِ. اڳي ته پوهه لنگهندي ئي اچي ويندي هئي ۽ هاڻ چيٽُ پيو وڃي پر هُنَ ڦيرو نه پاتو آهي. مان جيسين پاڻ وڃڻَ جوڳي هيسِ، تيسين وڃي ملي ايندي هئيسانسِ، پر هاڻ هِنَ ٻُڍي سَريرَ کي ڪٿي لارِيُنِ ۾ ڌِڪيندي وتان.ڇوڪرَ کي چيم ته وڃِي سُکَ سانت جو پُڇِي اچِيسِ. سالِيءَ ڏي هليو ويو پر مُنيءَ جي لاءِ هُنَ وٽ واندِ ڪونهي.

مھين جي دڙي جي مشڪبار مٽيءَ جهڙو ڪتاب - فقير محمد سنڌي

مھين جي دڙي جي مشڪبار مٽيءَ جهڙو ڪتاب

فقير محمد سنڌي



ڪتاب جو نالو: عشق جي آخري سرحد

موضوع: ڪھاڻيون

ڪھاڻيڪار: يار محمد چانڊيو

جڏهن پوندي ماڪ، پرھ تنھنجي پار کان،

تڏهن منھنجي خاڪ، ٽڙي پونديون ٽاريون.

(شيخ اياز)

زندگيءَ جو عملي مقصد، سماجي تھ خاني ۾ پيل فطرتي موتي، جن کي شعوري زندگيءَ ۾ متعارف ڪرائڻ لاءِ هر موتيءَ جو هر موڙ تي سگهارو تعارف هجڻ گهرجي. ان فرض شناسي ۾ اسان جو دلبر دوست يار محمد چانڊيو به آهي، جنھن سدائين سماجي مسئلن تي پنھنجي اک کولي رکڻ جو ناتو ڪائنات ۽ فطرت سان جوڙيو آهي.

آرام جي زندگي- انجنيئر عبدالوھاب سھتو

آرام جي زندگي

(فلئش فڪشن)

سوڌ سنوار؛ انجنيئر عبدالوھاب سھتو



هڪ مهاڻي هڪ ٽٽل ڦٽل ٻيڙيءَ ۾، ڏھاڪو کن مڇيون ماري رکيون ھيون. ھاڻي آرام سان ويھي، سگريٽ پي رهيو هو.

هڪ شخص اتان لنگهيو ۽ چيائينس؛ ”يا ته تون بيوقوف آهين يا ته سُست ۽ ڪم چور آھين.!“

”ڇو؟!“ مهاڻي وراڻيس؛ ”تون اھو ڪيئن ٿو چئين؟

بصر ۽ ڀوڪ - مٺل جسڪاڻي

بصر ۽ ڀوڪ

(مختصر ڪھاڻي)

مٺل جسڪاڻي



ھيءَ ڪھاڻي ان دور جي آھي، جڏھن ماڻھو نالا ٻوٽن، وڻن ۽ ميون جي نسبت سان رکندا ھئا. انب خان، ڪيوڙو، ڄمون جھڙا نالا اڃا به ٻڌڻ ۾ اچن ٿا.

بصر، عمر ۾ وڏو ۽ ڀوڪ عمر ۾ ننڍو، رشتي ۾ ٻئي پيءُ پٽ ھئا.

تعليم کي تالو - غفار سومرو

تعليم کي تالو

(ننڍڙي ڪهاڻي)

غفار سومرو



وڏيري عاقل خان کي جيئن ئي خبر لڳي ته سنڌ ۾ پنج هزار اسڪول بند ڪرڻ جي لسٽ پڌري ٿي چڪي آھي ۽ اُن ۾ سندس ڳوٺ جي پڪي بلڊنگ واري پرائمري اسڪول جو نالو به شامل آھي ته کيس لڳو سندس پراڻي تمنا هاڻ وڃي پوري ٿي آھي!

پنهنجي خوش قسمتيءَ تي سوچيندي هُن جون واڇون پاڻ مرادو ٽڙي پئي ٽڙيون ۽ مڇون لغڙ جي پڇ جيان ڦڙڪي پئي ڦڙڪيون! هُو مُڇن کي ڪي پل، ساڄي هٿ جي آڱوٺي ۽ ڏسڻي آڱر سان وٽ ڏيندو، مٿي اڀيون بيهاريندو، خوشيءَ مان وڏا وڏا ٽهڪ ڏيندو رهيو.

Saturday, November 27, 2021

بتين واري ناني - اڪبر جسڪاڻي

بتين واري ناني

(ڪھاڻي)

اڪبر جسڪاڻي



مان جڏهن سمجهه ڀريو ٿيس، تڏهن گهر ۾ بابا ناني کي چوندو هوس. نانو تمام پيرسن هو. ڏاڙهي ۾ اڇا وار چانديءَ وانگيان چمڪندا هئس، نانو مون کي ڏاڍو ڀائيندو هو. هو شهر ۾ چوڪيداري ڪندو هو. صبح جو واپسيءَ وقت اڃا گهر جي در وٽ هوندو هو ته رڙ ڪندو هو؛ ”ٻچڙا!“. مان اڳ ۾ شيءِ جي لالچ ۾، ڪن کڙا ڪيو ويٺو هوندو هوس. آواز ٻڌڻ شرط، ڊوڙي وڃي ڀاڪر وجهندو هومانس، نانو مون کي ڀاڪر پائي شيءِ ڏيندو هو. ايتري ۾ منهنجيون ٻئي ڀيڻون به ڊوڙنديون اينديون هيون. نانو کيسي مان ٻي شيءِ ڪڍندو هو ۽ اها انهن کي ڏيندو هو، منهنجي لاءِ اڪثر مائو وٺي ايندو هو. نانو چوڪيداري کانپوءِ وري نانيءَ سان گڏ شهر ۾ شمعدانن ۾ گاسليٽ وجهڻ ويندو هو.

Thursday, November 25, 2021

مرڪندڙ اکيون - غفار سومرو

مرڪندڙ اکيون

(مختصر ڪهاڻي)

غفار سومرو



فيلڊ ورڪ جهڙي سخت ڏکي ڪم دوران يڪو پڪي منجهند تائين ٽنگون گهليندي ووٽ ويريفاءِ ۽ نيو اندراج ڪندي جڏھن گهٽيءَ جو آخري در کڙڪايم ته دروازي جو اڌ طاق کليو ۽ هوءَ منهن ٻاهر ڪڍي، مون کي ڏسندي ئي هڪدم اندر اوٽ ۾ ٿي بيٺي. سهڻو گول چهرو، مرڪندڙ اکيون جن جي هڪ جهلڪ ڏسڻ سان ٿڪل پکين جا به ٿڪ لهي وڃن. منهنجي به اڃايل چپن تي مرڪ وري آئي. کيس پنهنجي اچڻ جو مقصد ٻڌائيندي پڇيم؛ ”بابا! اوهان جو ابو گهر ۾ آھي ته موڪليوس!“

تمام ٿڌي مٺي جهيڻي آواز ۾ چيائين؛ ”ابو ته هن وقت نوڪريءَ تي ويل آھن!“

Wednesday, November 24, 2021

اِشارو - شوڪت حسين شورو

اِشارو

(مختصر ڪھاڻي)

شوڪت حسين شورو



’دنيا جيئڻ جي قابل ناهي يا آئون دنيا جي قابل ڪو نه آهيان؟‘ ڪمال جي ذهن ۾ سوال اٿيو ۽ هو ششدر بنجي بيهي رهيو. هو لنڊا بازار مان ٻاهر نڪري لائيٽ هائوس سنيما جي اڳيان اچي بيٺو هو. بندر روڊ تي ٽريفڪ جي ٻوڏ کي لائيٽ هائوس جي اڳيان سگنل جي ڳاڙهي بتيءَ ڪجھ دير لاءِ بند بنجي روڪيو ٿي، تيستائين سامهون پاڪستان چوڪ کان ايندڙ ٽريفڪ کي وارو مليو ٿي ۽ پوءِ سائي بتيءَ جي اشاري تي اها ٻوڏ اڳتي وڌي ويئي ٿي.

نالي بنا کنڌو

نالي بنا کنڌو

(ننڍڙي ڪھاڻي)

چونڊيل



ھڪڙو سادو ھمراھ، ھڪڙي پاڙي ۾ ڀاڄي کپائيندو ھو. اتان جون عورتون کانئس اوڌر تي ڀاڄي وٺنديون ھيون. ھيءُ کين اوڌر تي ڀاڄي ڏيندو ھو، پر ڪنھن کان نالو نه پڇندو ھو. ليڪن، اوڌر کنڌي جي ڪاپيءَ ۾ لکندو ھو.

جڏهن ڪا عورت پڇندي ھئس ته؛ ”مون ڏي ڪيترا پئسا آھن؟“ ته پنھنجي منھن ڪاپي ڏسي، کيس ٻڌائيندو ھو ته؛ ”تو ڏي ھيترا پئسا آھن.“

Sunday, November 21, 2021

سمنڊ ۽ هيڪلو روح - شوڪت حسين شورو

سمنڊ ۽ هيڪلو روح

(مختصر ڪھاڻي)

شوڪت حسين شورو



آسمان جو رنگ گهاٽو نيرو هو ۽ ان تي ڪڪرن جا ٽڪرا، ڪپھ جي پوڻين وانگر، ٽڙيا پکڙيا پيا هئا. هيٺ سمنڊ جو رنگ به آسمان جهڙو هو. سمنڊ، ماٺو هو. طوفان ڪڏهوڪو ختم ٿي چڪو هو، پر سمنڊ جي تھ کي اُٿلائي ۽ هر شيءِ کي ٽوڙي. گذري ويل طوفان جي هڪ نشاني، هڪ تختو، لهرن جي رفتار تي لڙهندو پئي ويو. ۽ هو ڊنل ۽ هيسيل، تختي کي چنبڙيو پيو هو. هن جو سڄو گم ٿي ويل هوش، موٽي آيو هو - اَڌوريءَ ۽ ٽٽل حالت ۾. هر طوفان کان پوءِ، سمنڊ نئون لڳندو آهي. هن کي به سمنڊ بلڪل نئون نظر آيو. رکي رکي هن کي لڳو ٿي ته هو ترندو پئي ويو. ’شايد منهنجو ذهن ستل ۽ جسم ٿڪل آهي، تڏهن ٿو ائين محسوس ٿئي.‘ هن سوچيو؛ ’جهاز وانگر، منهنجو وجود به ٽٽي چڪو آهي، ۽ سوچ به. پر اها ٽٽل سوچ، ٽٽل شيشي وانگر منهنجي ذهن ۾ چڀي رهي آهي.‘ هن چاهيو ته مٿو تختي تي زور سان ٽڪرائي ۽ اُن چڀ چڀ کان ذهن کي آجو ڪرائي. ’پر جي تختو ڇڏائجي وڃي ته....‘ هن کي ٽٽل جهاز جو فقط اهو هڪ تختو ئي هٿ آيو هو، اهو به غنيمت هو. ’مون کي هن تختي تي گهڻا ڏينهن ٿي ويا آهن؟‘ هن ياد ڪرڻ چاهيو. هو ڊڄي ويو. هي منهنجي ذهن کي ٿي ڇا ويو آهي؟ يادگيريون ڪيڏيون ڌنڌليون آهن- سمنڊ جي پاڻيءَ وانگر ڪار-سريون. محسوس ائين ٿو ٿئي، ڄڻ ته مان ازل کان وٺي ان صورتحال ۾ موجود رهيو آهيان. ڪيڏي عجيب ڳالھ آهي!‘ هڪ ڀيرو هن ڏاڍي ڪوشش ڪئي ته اکيون پوري پاڻ کي موجوده حالت ۾ غير موجود ۽ ڪنهن ٻئي هنڌ ۽ ٻيءَ حالت ۾ موجود سمجهي. هو هڪ ڀرئي ڀُڪلئي جهاز ۾ سوار هو، جنهن ۾ کلندڙ ڪڏندڙ بيپرواھ ماڻهو هئا. جهاز، سمنڊ ۾ ڏاڍي شان ۽ مزي سان پئي ويو ته اوچتو ئي اوچتو ..... ’پر اهو ته مان زبان سان به چئي سگهان ٿو. ذهن ۾ تصويرون ڇو نٿيون اُڀرن! پر آخر فرق ڪهڙو ٿو پئي. ياد ڪرڻ مان ڪو به فائدو ڪونهي. ڄڻ ڪو ماضي آهي ئي ڪو نه، ۽ نه مستقبل جو ڪو يقين آهي، فقط حال آهي، ۽ موجوده صورتحال ئي سچ آهي. ٻيو سڀڪجھ بڪواس آهي منهنجي لاءِ..... منهنجي ٽٽل وجود جي ٽٽل ذهن مان سڀ يادگيريون ٽٽي وڃائجي ويون آهن.‘ هن بيزار ٿي اکيون کولي ڇڏيون. ’سمنڊ ڪيڏو وسيع آهي، ۽ آءٌ ان تي هڪ ڪک وانگر لڙهندو پيو وڃان. جي آءٌ ٻڏي ويس ته ڪهڙو فرق پوندو. سمنڊ جون ڇوليون ائين ئي اينديون وينديون رهنديون. ڪڏهن نه کٽنديون- ويرون، لهرون ۽ موجون.... ڪيڏي عجيب ڳالھ آهي. آخر ھي لهرون ۽ ويرون ڪٿان ٿيون اچن، ۽ ڪيڏانهن ٿيون وڃن؟ ڪٿي کٽن به ٿيون يا نه؟ ھيءُ پاڻي ساندھ پيو وهي. ڪا شيءِ ايڏي حيرت انگيز ڪانھي، جيڏو ھي سمنڊ- جنهن ۾ ڪئين ڳجهه، طوفان ۽ تبديليون سمايل آهن.... ۽ ڪيڏي عجيب ڳالھ آهي، ھر ڪا اُٿندڙ لهر مون کي سواليہ نشان جي شڪل ۾ نظر ٿي اچي. ھيءُ شايد حيرتن جو وهڪرو آهي، جنهن ۾ مان لڙهندو پيو وڃان. گهڻو سوچڻ اجايو آهي. ڪجھ به سمجھ ۾ نه ايندو. گهڻي سوچڻ کان پوءِ مون کي خود منهنجو ذهن به ڌاريو لڳندو آهي. مان شايد مري چڪو آهيان. پر منهنجو ذهن مئل ناهي، فقط ٽٽل آهي.‘ هن پڪ ڪرڻ لاءِ تختي کي محسوس ڪرڻ چاهيو، پر هن جي ساڻي بت کي ڪجھ به محسوس نه ٿيو. وري سندس سڪل آڱرين، جسم کي ڇهيو. تڏهن به هن کي ڪا خاطري نه ٿي. ’نه، مان جيئرو آهيان. گهٽ ۾ گهٽ ايترو ته سمجهي سگهان ٿو. هيءَ ايڏي ساري جدوجهد زندھ رهڻ لاءِ ئي ته ڪري رهيو آهيان، نه ته هڪ معمولي تختي جي سهاري جيئڻ ڪيڏو ڪٺن آهي. مون کي هر وقت ٻڏڻ جو ڊپ آهي. جيڪڏهن حياتي پياري نه هجيم ها ته رات- ڏينهن هن تختي کي ڇو چنبڙيو پيو هجان ها. ڄاڻان به ٿو ته هن جو سهارو دائمي ڪونهي. آخر ڪيستائين؟  نيٺ ته اهو سهارو به ختم ٿي ويندو. ڪو به سهارو هميشه جي لاءِ نٿو رهي. سهارا بدلجندا ئي رهندا آهن. پر منهنجي خواهش ڪا ايڏي غير معمولي ته ڪانھي. مون کي ڌرتيءَ جو سهارو کپي. ڌرتيءَ جي سهاري سڄي حياتي گذاري سگهجي ٿي. پر جي ڪنهن موزون هنڌ سهارو ملي.‘

Saturday, November 20, 2021

گهراڻو نمبر - غفار سومرو

گهراڻو نمبر

مختصر ڪهاڻي

غفار سومرو



پراڻي بوسيده جهريل گهر جي دروازي جو هڪڙو ڀڳل طاق کولي، محنت مشقت ڪندي ڪاراٽجي ويل ڏڪندڙ هٿ وڌائي، سڃاڻپ ڪارڊ ڏيندي چيائين؛ ”پٽ! ووٽ درج ڪرڻ کان پوءِ ڇا ملندو؟“

سندس گهنج گهنج ٿيل جهور پوڙھي چهري ڏانهن نهاريندي چيم؛ ”امڙ! جٿي ووٽ ڏيڻ سان به ڪجھ نه ملندو هجي، اتي ووٽ درج ڪرڻ سان ڇا ملندو!“

ڌنو اليڪشن ۾ - ھمير گاد

ڌنو اليڪشن ۾

(فلئش فڪشن)

ھمير گاد



رجو: ”ڌنو ڏي ته احوال! ڏاڍو خوش ٿو لڳين! آخر ڳالھ ڇا آھي؟“

ڌنو: ”شاديءَ کان پوءِ به ماڻھو خوش ھوندو آھي ڇا؟ اصل ۾ مان ان جي ڪري خوش آھيان جو مان لاڙڪاڻو آرٽس ڪائونسل جي اليڪشن ۾ بيٺو آھيان.“

رجو: ”مان سمجهيو هو؛ اڄ زال جي مار نه کاڌي اٿئي تڏهن خوش آھين... پر ڳالھ ته ٻڌ! تون ته گهر ۾ زال جي سامهون ناهين بيهي سگهندو، اليڪشن ۾ ڪيئن بيٺو آھين؟“

Friday, November 19, 2021

رات جو رنگ - شوڪت حسين شورو

رات جو رنگ

(مختصر ڪھاڻي)

شوڪت حسين شورو



هو پاسا بدلائي بدلائي بيزار ٿي پيو، پوءِ به هن اٿڻ نٿي چاهيو. واچ ۾ ٽائيم ڏٺائين، جيتوڻيڪ ٿوري دير اڳ ۾ ٽائيم ڏسي چڪو هو. اڃا تائين ڏھ به ڪو نه ٿيا هئا. هونءَ اٿڻ جو ٽائيم اٺ هو. ڏهين ڌاري آفيس جي گاڏي کڻڻ ايندي هئي. پر اڄ رڃ جهڙو ڏينهن هو. موڪل جو ڏينهن وڏي مصيبت ٿي پوندو هو. ايڏو ڊگهو ڏينهن، جيڪو ختم ٿيڻ جو نالو ئي نه وٺندو هو. ائين لڳندو هو ڄڻ سج به ان ڏينهن تي موڪل  ڪندو هو ۽ سستيءَ وچان رڙهندو ساهيون پٽيندو ويندو هو. هن کي ڊپ هو ته اک کولڻ سان اهي ئي ڏٺل وائٺل مهانڊا نظر ايندا، اهي ئي هميشه واريون ساڳيون ساڳيون ڳالهيون ڪرڻيون پونديون. سندس پارٽنر وقت ڪاٽڻ لاءِ تاس ويهي کيڏندا ۽ پاڻ هنن کي راند ڪندي ويهي ڏسندو. کيس راند ڪا نه اچي. وڌ ۾ وڌ ڪو ڪتاب کڻي پڙهندو. پر ھاڻي ته ڪتابن مان ڪڪ ٿي پيو هو. ڌيان سان ڪتاب پڙهي نٿي سگهيو. صفحن جا صفحا پڙهي وڃڻ کان پوءِ، کيس احساس ٿيندو هو ته الاجي ڇا پڙهي ويو. وري پنا اُٿلائي ٻيهر پڙهندو هو. گذريل هڪ سال کان اها حالت لڳاتار هئي- روٽين لائيف، بيزاري، مردگي؛ زندگيءَ جو، تبديليءَ جو، رنگينيءَ جو احساس مري ويل.

سرنگ - شوڪت حسين شورو

سرنگ

(مختصر ڪھاڻي)

شوڪت حسين شورو



ڪنهن ڪنهن وقت هن کي لڳندو هو ته روڊ کي کڻي آڻي سندن گهر ۾ اندر رکيو ويو آهي... ٽرڪون، بسون ۽ موٽر ڪارون در مان ڌوڪينديون اندر پيون اينديون هيون. هڪڙي ڏينهن کٽ تي ليٽيو پيو هو ته کيس لڳو ته گوڙ مٿانئس چڙهندو پئي آيو. هن زور سان چيو؛ ’کڻي وڃو روڊ کي هتان! ڪهڙي مصيبت آهي هيءَ؟‘ ۽ رڙيون ڪندو ڪمري مان ٻاهر نڪري آيو. سڪل ڪاٺيءَ جهڙي ڪمزور پوڙهي ماءُ ڏڪندي هن ڏانهن آئي ۽ لرزندڙ چپن ۾ مڻ مڻ ڪري مٿي آسمان ڏانهن اکيون کڻي ڏٺائين. هو ويتر باهه ٿي ويو. ’ائين چپن ۾ مڻ مڻ ڇو ٿي ڪرين؟ زور سان چئو ته خدا به ٻڌي! مون تو کي ڪيترا ڀيرا چيو آهي ته منهنجي لاءِ دعا نه گهرندي ڪر....‘ ماءُ ڊڄي سوڙهي ٿي پنهنجو پاڻ ۾ ويڙهجي اکيون هيٺ جهڪائي بيهي رهي، پر سندس ڄاڙي پوءِ به پئي ڏڪي. هن کي ماءُ تي رحم آيو ۽ پنهنجو پاڻ تي ڪاوڙ. موٽي اندر ڪمري ۾ هليو ويو، پر گهڻو ڪري هن کي رحم پنهنجو پاڻ تي ايندو هو، پنهنجي ذات تي، پنهنجي بگڙجندڙ ذهني حالت تي ۽ پنهنجي ارد گرد تي. اها ئي ڳالھ هن کي نه وڻندي هئي ته ٻيا مٿس رحم کائين ۽ هن کي به پنهنجو پاڻ تي رحم اچي!

Thursday, November 11, 2021

فارملٽي - زاهد منگي

فارملٽي

مختصر ڪهاڻي

زاهد منگي



جيئن ئي صاحب آفيس جي هال ۾ داخل ٿيو ته ڪچهرين ۾ مشغول اميدوارن ۾ هڪدم خاموشي ڇانئجي وئي. سڀ اميدوار ڊسيپلين سان ويهي رهيا. صاحب اسٽيج تي اچي، پنهنجي ٽاءِ کي ڍلو ڪري، ڳلو صاف ڪندي، ڳالهائڻ شروع ڪيو.

ووٽ - غفار سومرو

ووٽ

مختصر ڪهاڻي

غفار سومرو



گهٽيءَ ۾ گندي پاڻيءَ کان بچاءُ ڪندي، مارڪر قلم جي پٺئين پاسي سان لوهي دروازي تي ٺڪ ٺڪ ڪندي، ووٽر لسٽ تصديق ڪندڙ استاد ٿورو پاسيرو ٿي بيٺو. جھٽ گهڙي بعد دروازي جو هڪ طاق کليو. پنجاھ پنجونجاھ سال عمر واري هڪ عورت منهن ٻاهر ڪڍي پڇيو؛ ”ابا! ڪهڙو ڪم آ؟”

استاد کيس سلام ڪري، ٿورو دروازي ويجهو وڃي وراڻيو؛ ”امان! اوهان جي گهر جا ووٽ درج ڪرڻ لاءِ آيو آھيان. ڪو مرد ماڻهو آھي ته موڪليوس جيئن,,,,”