مرد گھٽ، مريض وڌيڪ
ننڍڙي ڪھاڻي
ارشاد شيخ
ورھاڱي کان اڳ ھندو
مسلمان منهن تي ٻن اکين وانگر ھوندا ھيا.
لکنئو ۾ ميونيسيپل ڪارپوريشن
جي اليڪشن ٿي. ناچڻي دلربا جان ھدايت، وارڊ مان فارم ڀرايو. اتي نيڪ، شريف ۽
ھوشيار حڪيم، شمس الدين رھندو ھو.
سنگت ساٿ ايلاز ڪري،
ھن جو فارم دلربا جان جي مخالفت ۾ ڀرايو. وڏا رنگ رچي ويا. سٺو زمانو. نفرت جو
نانء نشان ڪو نه. شام جو دلربا جان چوڪ تي نچي، نعرا لڳي وڃن. ھوڪرا. خوشين جا خزانا
سندن پيرن ۾. اصل مزا ھجن. دلربا واري ڌر نعرو ٺاھيو:
پاڻِيءَ مَٿي جهوپڙا،
مُورکَ اُڃَ مَرَنِ
(ڪالم ڪھاڻي)
حميد ابڙو
هميشه جيان هن ڀيري
به راهه ويندي ملاقات ٿي ته ڪجهه بدليو بدليو نظر آيو. اداسي سندس اکين مان بَکي
رهي هئي. پڇيومانس؛ ”ڪنهن ڊگهي مسافت تي ويل هئين ڇا جو ايڏو ڪمزور پيو ڏسجين؟“
هن ڊگهو ساهه ڀريو،
جنهن ۾ هڪ عجيب قسم جي آهه هئي! ۽ پوءِ چيائين؛ ”سنڌوءَ جي پُڇڙ جو نظارو ڪري آيو
آهيان. پاڻيءَ جا دُٻا ڏسي ۽ ٻارن کي درياهه جي پيٽ ۾ ڊوڙون پائيندي ڏسي هنيانءُ ڦِسي
پيو آهي. بيوسي نڙيءَ ۾ اٽڪي پئي آهي ۽ روح کي ڄڻ ته لڦون پئجي ويون هجن.“
ڪتاب “انٽر لاڪ” جو اوپن
لاڪ
(شوڪت لوهار جي ڪهاڻي ڪتاب جو اڀياس تجزيو)
امداد ڪانهيو
ڪو به ڪهاڻي ڪتاب ڏسندي
مون کي اهو ئي خيال ايندو آهي ته، ”ڪهاڻيڪار جي ڪائنات ڪهاڻي جي سرحدن کان شروع ٿي،
ڪهاڻين جي فضائن ۾ پکڙي ڪهاڻين جي ڏسائن ۾ پنهنجا آسمان ۽ ڌرتيون جوڙي ڇڏي ٿي!“
ٻڌِيءَ ۾ طاقت
(اوڏڪي ٻوليءَ ۾ ترجمو ڪيل مختصر ناصحانہ ڪهاڻي)
ترجمو: مير چند
اوڏ
گهڻي وقتا چِي بات
ھَي ته هيڪي ماڻسا نُون تِين پُوت ھِلي، جڪو سدائين آپتان ۾ بِڙھتي پَلي. اُونهان
چا ٻاءَ نيٺ پوڙها ھُتِي گيلا پر اوڇي پُوت اڃان ڀِي آپتان ۾ بِڙھتي پَلي.
ٽيون ووٽ
ننڍڙي ڪهاڻي
غفار سومرو
سڄو ڏينهن بنا ڪنهن
وقفي جاري رهڻ کان پوء جيئن ئي ووٽنگ جو وقت ختم ٿيو ته اليڪشن عملي دروازو بند ڪري
فرش تي رلي وڇائي باڪس کولي جلدي جلدي ڳڻپ جو عمل شروع ڪري ڏنو.
چڱيون ڇوڪريون
ننڍڙي ڪهاڻي
غفار سومرو
ڇوڪرين ليکي استاد
سائين ڪلاس جي هڪ ننڍڙي ٻار کان سبق ٻڌڻ ۾ مصروف آھي. هو ٻئي ڄڻيون ڪتاب هڪ پاسي
رکي پاڻ ۾ ويجهو ٿي، منهن منهن ۾ ڏيئي، هوريان آواز ۾ ڳالهائي رهيون هيون.
ڌنڌلائجي ويل اکيون
(نثري نظم ۾ ننڍڙي
ڪھاڻي)
غفار سومرو
شهر جي چوڪ وٽ
نم جي ڇانو ھيٺ
فوٽ پاٿ تي لڳل اسٽال
ڪتاب ٿي ڦلهوڙيم
کوڙ سارن نون پراڻن
ڪتابن جا ناءُ پڙھندي
”سنڌو منهنجي
ساھ ۾“ کڻي ورق ورائڻ لڳس
ڀرسان هڪ سهڻو سيبتو ڳڀرو جوان پنهنجي پسند جا ڪتاب ڳولهي
رهيو هو.
ننڍڙو چور
مائڪرو ڪهاڻي
امداد سهتو
شام جا پويان پاڇا،
آهستي آهستي سرمائي چادر ۾ ويڙهبا پئي ويا. ڳوٺ جي آخري ڇڪڙو بس ڪنهن غريب جي ڇنل
بوٽ جهڙي ڪاري تيل جي مک ڏئي ٺاهيل روڊ تي، کڏن کوٻن مٿان پنهنجي وت آهر ڊوڙي رهي
هئي. اوچتو مالهو خان ڊرائيور جي نظر هڪڙي جوانڙي تي پيئي، جيڪا ڏانهس نهاري چپن ۾
مسڪرائي رهي هئي. مالهو خان سندس دل جو چور پڪڙي ورتو ۽ شيشي مان نهاريندي شهپرن
تي هٿ ڦيري ڏانهس کلي ڏٺائين. کيس ائين لڳو ڄڻ ته هن موٽ ۾ انهي جوانڙيءَ جي اوڌر
لاهي ڇڏي آهي. هن جي دل جي ڌڙڪنن جي رفتار سندس ڇڪڙي بس کان تکي ٿيڻ لڳي. جنهن ۾
انهي مسڪراهٽ جو امتزاج به شامل ٿي ويو.. مائيءَ سان گڏ ويٺل مرد جيڪو سيٽ تي
ويهندي ئي گهري ننڊ ۾ سمهي پيو هو، انهيءَ مهل استاد کي مائيءَ جي حرڪتن کان بي
خبر اهي کونگهرا به وڻڻ لڳا. ڳالهه کي وڌائڻ لاءِ هن جي اندر ۾ اڻ تڻ مچڻ لڳي. نيٺ
هن ٻه ٽي ڪيسيٽون ڪڍيون ۽ انهن مان چونڊي هڪڙي ڪيسيٽ کي هٿن سان ٺپي ٽيپ ۾ لڳايو. ڪيسٽ
لڳندي ئي بس جي اندر گانو هلڻ لڳو؛
مڪلي ۾ مرگ ناول جو
مختصر جائزو
محبوب سنڌي
اردو ٻولي جي ليکڪ
غافر شهزاد جو تخليقي ناول ”مڪلي مين مرگ” post modernism ۽ modernism جي وچ ۾ realism جو سندر
اظهار آهي، جيڪو پوسٽ ماڊزم کان اڳتي واري سوچ کي اڀاري ٿو، ۽ محسوس ڪرائي ٿو ته
جديديت کي ڪو به معتارف ڪرايل لاڙو ڪراس ڪرڻ ۾ اڳڀرو نه ٿو ٿي سگهي. هيءُ ناول
صائما علي، ارسلان منصور، صحافي طارق اسماعيل ۽ بابا مستان جهڙن متحرڪ ڪردارن تي
پنهنجو جياپو ظاهر ڪري ٿو. جڏهن ته هن ناول جي ڌرتي گهڻي قدر پنجاب جي شهر لاهور،
صوفي اولياءِ اڪرام جي دربارن خاص طور تي خانقاهي تصوف جي انڪاري دربار وارث علي
شاھ ۽ بي بي پاک دربار سميت اُچ، قصور ۽ سرائيڪي بيلٽ جي دربارن سلطان باهو ۽ سنڌ
جي شهر ڪراچي جي درگاهن ۽ ٺٽي جي مڪلي قبرستان تي بيٺل نظر اچي ٿي. جنهن جو مقصد
عمارت ۾ ٿيل دلڪش تعميرات جي فن کان ويندي درگاهن جي اصل سڃاڻپ کي ظاهر ڪرڻ ۽ هڪ ڪلچرلي
تصوف ڏانهن اشارو آهي. هن ناول جي نالي کي ذهن تي رکي ناول جو ڇيد ڪبو ته پڙهندڙ
محسوس ڪندو ته هن ناول جو ليکڪ مڪلي جهڙي وسيع موضوع ۽ هن جي انفراديت ڀري تاريخ
سان انصاف نه ڪري سگهيو آهي، جنهن جي ڪري ناول جو نالو ”مڪلي مين مرگ” پڙهندڙ کي
اوپرو ضرور لڳي ٿو.. پر ناول ۾ جهڙي طرح ليکڪ مڪلي ڪانفرنس ۾ ريڊي صاف جو ڪردار
کان جيڪو سچ ڳالهرايو آهي، سا ڄڻ ته سنڌ تي ظلمت ڀري هر دور جي زخمي تصوير آهي، جنهن
جي زخمن مان اڄ به رت ٽمي رهيو آهي. صفحي نمبر ۱۳۴ کان ۱۳۸ تائين مڪلي جي پسمنظر ۾
سنڌ جي صورتحال کي پيش ڪيو ويو آهي، سا ڪمال جي ڏاهپ هن ناول جو روح بڻجي ٿي. منهنجي
خيال ۾ هن حقيقت کي نظر ۾ رکندي ليکڪ هن ناول جو نالو ”مڪلي مين مرگ” رکيو هوندو، ريڊي
صاف کان ليکڪ جو مقصديت سان ڀرپور ڳالهايل جملو هيٺ ڏيان ٿو.
حقيقت ڪن خواب
(ترڪي ڪھاڻي)
عزيز نيسن
انجنيئر عبدالوهاب
سهتو
ھو پنڌ
ڪري ڪري، ساڻُو ٿي پيو ھيو. ڏاڍي ڏکيائيءَ سان، پير گيسڙائي گيسڙائي، اڳتي رڙھي
رھيو ھيو. ھاڻ ان حقيقت جو شدت سان احساس ٿيڻ لڳو ھيس ته؛ انسان جي لاءِ جيڪو ٻوجھ
کڻڻ مڙني کان اوکو آھي سو خود سندس جسم جو ٻوجھ آھي. ڪنھن به شخص کي، موت کان اڳي،
ان ٻوجھ کان آجائي نه ٿي ملي سگھي. ھليو به پئي، سوچيائين به پئي. رستي تي گاڏيون
ڦرڙاٽ ڪيو لنگھي پئي ويون، مگر ھيءُ پنھنجي ڌن ۾ مست مگن ھلندو پئي ويو.
