منير ڊومڪي جي ترجمو ڪيل
ناول ”دي ريٽرن“ تي تبصرو
امداد جسڪاڻي
ڪنھن به لکڻي کي
جيئن جو تيئن ٻي ٻوليءَ ۾ ترجمو ڪرڻ کي ترجمو نٿا چئي سگهون پر نقل ضرور چئي سگھون
ٿا، ترجمي جون پنھنجون گھرجون ھونديون آھن انور ڪليم جي ناول ”واپسيءَ“ جو بھترين
ليکڪ، اديب مترجم منير ڊومڪي the return جي نالي سان انگريزي ۾ ترجمو ڪيو آهي، جيڪو
بھترين ترجمو آھي.
ريپ ڪيس
(پنجابي مختصر ڪھاڻي)
ليکڪ: گوپال
سنگهه لِٽ
مترجم: ننگر چنا
نيٺ ڇانٽيءَ جو فيصلو ٿي ئي
ويو.
ٽِڪ ٽِڪ ... ٽِڪ ٽِڪ .... ٽِڪ ٽِڪ
.....ٽائيپ رائيٽر تي چٺيون ٽائيپ ٿي رهيو ن آهن. فيصلو هَوا جي پَرن تي چڙهي سڀني
تائين پھچي چڪو آهي. رڳو سَت ملازم رکيا ويا آهن. باقي ٻارهن ملازمن جي ڪڍڻ جو
فيصلو .... رٽريچمينٽ ....
اوچتو ئي دفتر جي سڀني ڪمرن ۾
ماٺ ڇانئجي وئي آهي. رچنا ڪنڌ کڻي پنھنجي ڪمري جي ساٿي ملازمن ڏي ڏٺو. ڏسندي رهي.
سيوا، بِيجُو، جگمِيتُ. ٽئي چُپِ آهن. ڪٿي گم آهن. شايد ڪلپنا منجهه ايندڙ ويراني
جو پنڌ ڪري رهيا آهن. اڳ ۾ ته اِهي ائين ڪڏهن ماٺ نه رهيا هيا. سڀئي ملازم ٻھراڙيءَ
جا آهن ۽ ڳوٺن وانگر ئي کُليلَ آهن سندن دليون. ٿورڙي مھل وٿي ناهي ۽ هڪ ٻئي سان
کيچل، ڀوڳ چرچا ڪيا نَه ٿَنِ. رکي رکي ٽھڪ ٻُرندا رهيا آهن هنن ڀتين منجهه. اڄ جھڙي
ڳُوڙهي سانت ته انهن ڀتين اڳ ڪڏهن نه ڏٺي هئي. هِنَ ڪمري ۾ ايندڙ ٽائيپ رائيٽر جي
انهيءَ ٽِڪ ٽِڪ جو آواز ڏاڍو جهيڻو آهي. پر هاڻي اها ٽِڪ ٽِڪ هُنَ جي مَنَ مٿان هٿوڙي
وانگون ڇو وڄي رهي آهي؟ باقي سڀني جي مَننِ مٿان به اها ائين ئي وڄي رهي هجي متان.
متان ڇو ؟ ضرور وڄي رهي هوندي. نوڪريءَ جو ائين هٿن مان کسجي وڃڻ. ڪوآپريٽِو ادارا
هلائڻ ۾ سرڪار صفا ناڪام وئي آهي، ۽ سزا؟ سزا ملازمن کي ملي رهي آهي.
بي اوني بادشاھت
(مختصر ڪھاڻي)
حسيب ڪانھيو
ڪجهه گهڻ پڙهيا ۽
اڻ گهڙيا عالم اهو انڪشاف ٿا ڪن ته ڌرتي جي گولي تي هڪڙي اهڙي به بادشاهت آهي جتي
شروع شروع ۾ بادشاهه ۽ سندس ويجهن وزيرن مُشيرن کان سواءِ ٻي خلق اڃان ڳالهائڻ سکي
ئي ڪانه هئي. بادشاهه جي رنگ رتول کان ٻاهر سموري خلق ماٺ هوندي هئي. جيئن پکين ۽
جانورن جا ڪي مخصوص ۽ مختصر آواز ٿيندا آهن تيئن ماڻهو پاڻ به تمام مختصر لفظن سان
ڪم هلائيندا هئا. گهڻا ماڻهو ته اهڙا به هئا جيڪي رڳو ڀونئرن وانگر ڀون ڀون يا
مڇرن کان وانگر زون زون تائين ئي محدود هئا. بادشاهه سلامت کي ڪو اون الڪو هوندو
ڪونه هو. هو ڪڏهن ڪو واري ڦيري سان شوق شڪار لاءِ ڪيڏانهن نڪرندو هو ته نڪرندو هو
نه ته سدائين پنهنجي رنگ رتول ۾ مست الست ٿيو ستو پيو هوندو هو. انهن ئي ڏينهن کان
انهي بادشاهه کي هرڪو بي اونو بادشاهه ڪوٺڻ لڳو ۽ انهي نسبت سان اها بادشاهت به بي
اوني بادشاهت طور مشهور ٿي.
ڪارو پاڻي
مختصر ڪھاڻي
گوبند چيلاڻي
سنڌو، اسڪول کان موٽي گھر ايندي
آھي ته ھٿ منھن ڌوئي، ماٺ ڪري ماني کائيندي آھي. اڄ جيئن ئي ھو گھر پھتي ته ڪتابن
وارو ٿيلھو کٽ تي رکي، مون کان سوال پڇڻ لڳي.
“بابا! ڇا امان آپگھات ڪيو ھو؟”
وراڻيم: ”ھا پر توکي ڪنھن ٻڌايو؟”
وراڻيائين: ”مون کي اسڪول ۾ ڪاجل
ٻڌايو، جيڪا مون سان گڏ پڙھندي آھي.
ڪجھ دير کان پوء وري پڇيائين: ”بابا!
ھيءُ آپگھات ڇا ھوندو آھي؟”
عيد، آسرو ۽ حياءُ
فلئش فڪشن
امداد ڪانهيو
ٻارهين روزي کانپوءِ هيل پياري
سوچيو؛ ”هاڻ پُٽ جوان آهن! جڏهن ڀائرن سان گڏ هئس، تڏهن پُٽن کي لکايم پڙهايم ۽ گهڻو
ڪيم! هاڻ ته سڀئي سرڪاري نوڪرين ۾ آھن، عيال وڌيو ڀائر به جُدا ٿي ويا پر ڇورا ته
پگهار مان ٽڪو به نٿا ڏين! پوئين سال پرڻائي فرض به لاهي ورتم، هاڻ پاڻ ذميوار آهن،
مان ته آجو ئي آهيان، پاڻهين پيا عيدون برادون ڪندا.“
اجنبي دليون، اوپرا ماڻهو
مختصر ڪهاڻي
امداد ڪانهيو
اُن ڏينهن مان گهڻو پريشان به
نه هئس ۽ نه وري ڪو اهڙو فڪر به هئم، بس ٿوري سوچ هئي ۽ سڀ ڪجھ معمول موجب ئي هليو
پئي پر تڏهن به الائي ڇو مٿي ۾ سُور هو، جيڪو گذريل ٻن ڏينهن کان هلڪو هلڪو محسوس ڪري
رهيو هئس، جيڪو هاڻ ڪجھ وڌيڪ پئي محسوس ٿيو. مون عينڪ لاهي ٽئبل تي رکي ۽ ڪرسي جي ٽيڪ
تي جهڙوڪر آهلجي پيس. منهنجي دل چاهيو ڪي پل اکيون ٻوٽي وٺان پر ننڊ نه کڻي وڃي
اهو خيال ڪري مون اکيون بند نه ڪيون. هونئن به ڪم جي وقت آفس اندر ڪرسي تي سُمهڻ ڪو
چڱو ته ناهي.
هڪ جلاوطن جي ڪُوڪ
مختصر ڪهاڻي
سُورهيه سنڌي
اڄ من ۾ تانگھ هئي، ماحول اُٻاڻڪو
اُٻاڻڪو پئي لڳو. آفيس ۾ ڪو گهڻو ڪم به ڪو نه هيو، من جي آنڌ مانڌ جو ڪو ڏس پتو نه
پئي مليو ته آخر اها آهي ڇا جي ڪري؟ ڪو اڻوڻندڙ واقعو ٿيڻ بابت ڪنهن اڳڪٿيءَ طور
اهو سڀ ڪجھ محسوس ٿي رهيو آهي ڇا؟ . . . . يا . . . . انهيء ڳُوڙهي ويچار ۾ هوس ۽
من اندر پاتال ۾ اوچتي آنڌ مانڌ جا ڪارڻ ڳولهي رهيو هوس ته “ٺڪ . . ٺڪ . . ٺڪ جو ڪنن
تي آواز پيو، سامهون ڏٺم ته هوء پنهنجي لازوال ۽ انتهائي فطرتي مرڪ سان دروازي جي
بلڪل وچ تي بيهي هڪ هٿ ۾ اخبار جهليون ۽ هڪ هٿ سان شيشي جي دروازي تي ناڪ ڪري رهي
هئي.
“هلي آءُ” پنهنجي اُڻ تڻ
هٿرادُو مرڪ پٺيان لڪائيندي کيس اندر اچڻ لاء چيو.
ڇُهيل اَحساسَ
ڪهاڻي
رزاق سهتو
يادگيرين ڪَرَ موڙيا جڏهن:
جَواني جي ريشمي ڏور هٿن مان، سِرڪي
وئي. ياد ٿو اچيم هوءَ، مان هڪ سندر شام جو پارڪ جي پاسي ۾ ويٺا هئاسين.
“ايڏو چپ چپ ڇو رهندو آهين؟”
هن غزل نيڻ کڻي چيو.
“نيچرل آهي. ”
“ماٺ ۾ رهندو آهين پر سمنڊ جيان
آهين گھرو ۽ بيقرار، مستيءَ ۾ ايندو آهين ته پيار جي پالوٽ ڪري من منڊي ٿو ڇڏين. پاڻ
ارپي ٿو ڇڏين. تڏهن به لڳندو اٿم تو کي ڪنهن جي ڳولا آهي. مون کي پائڻ کان پوءِ به
کوٽ ٿو محسوس ڪرين. ائين آهي يا نه. ”
“سچ ٿي چوين. ڇو الائي من ٿانيڪو
ٿئي ئي نٿو. اندر ۾ تاس ايڏي اٿم جو پيان نه ڍاپان واري ڪار آهي. سمجھي ناهيان
سگھيون ته من ڪنهن کي ٿو پائڻ چاهي. ائين به ناهي ته ڪو تون پهرين منهنجي زندگي ۾
آئي آهين. جنهن سان به مليو آهيان وڇڙي جدا ٿيو آهيان. حال ساڳو رهيو آهي. خبر ناهي
هي اڌوروپن ڪڏهن پورڻتا ماڻيندو. ”
تنهنجا نصيب
مختصر ڪهاڻي
اندرا پُونا والا
آخر هُن ڪهڙو قصور ڪيو آهي؟
قسمت جو وير هن سان ئي ڇو هئو؟ هن ڪنهن جو ڇا بگاڙيو آهي؟ هن ڪنهن کي رنجايو آهي؟ ڏکايو
آهي؟ گهر ڦٽايو آهي؟ ڪنهن جو بُرو چاهيو آهي؟ پوءِ هيءَ مصيبت جا پهاڙ هن مٿان ڇو
پيا ڪرن؟ هوءَ جڏهن کان ڪجھ سمجهڻ لائق ٿي آهي هن سک نه ڏٺا آهن، آخر ائين ڇو ٿيو
هِن سان؟
اپاھج بڻايل ٻارَ
بنگلاديشي ڪھاڻي
ڪهاڻيڪار: نمير
اي چوڌري
سنڌيڪار: سردار ٻرڙو
منھنجي ننڍي ڀيڻ منمن مٽي جي
تيل جي ڊرم ۾ پيدا ٿي ھئي، منھنجي عمر ان وقت ڇھ ورھيه ھئي. جڏھن ھوءَ وڏي ٿي، ھڪ ڏينھن
منھنجي ماءُ منھنجي چيچ پڪڙي ريلوي لائين جي پويان وٺي وئي، جتي سنگدل ماڻھو ڪاٺين
جي ڍير تي ويھي چانھ پي رھيا ھئا، انھن کي ڏسي ھن چيچ کي ڇڏي ھٿ پڪڙيو جڏھن سختي
سان ھن منھنجو ھٿ پڪتو ھو تڏھن ھوءَ ان ڳالھ جي قائل ھئي ته مون کي ڪنھن به طرح
خاموشي سان سفر ڪرڻو آھي. گھڻو پري وڃڻ کان پوء اسان ھڪ تين جي ڇت جي سامھون بيھي
رھياسين، اتي ويٺل ماڻھن جا ڳنڀير چھرا ڏسي مون تي وحشت حاوي ٿي وئي، ھو پيشي آور
لوفر لڳي رھيا ھئا، انھن جي چھرن تي وحشت ۽ سختي ڏسي مان بي اختيار ڦڪائي محسوس ڪرڻ
لڳس ۽ بي چيني مان ھيڏانھن ھوڏانھن ھلڻ لڳس، جنھن تي منھنجي ماء کي خار آئي، ۽
منھنجي ھٿ کي تيز سٽ ڏنائين ته جيئن مان حرڪت نه ڪيان.
جديديت پُڄاڻان جو دَور
۽ رسول ميمڻ جو ناول ڪُتا
خليق ٻگهيو
رسول ميمڻ جو ناول ”ڪُتا“ ھڪ
اِھڙي دَور ۾ اسان جي سامهون آيو آھي. جڏھن ايڪهين صديءُ جو ٽيون ڏهاڪو شروع ٿي چُڪو
آھي، جيڪو اسان وٽ جديديت پُڄاڻان جي دَور جو دائرو آھي. ھِن دَور ۾ نظرين ۽ آدرشن
جا شاھراھ اُکوڙجي ويا آھن. جديديت جا رستا في الوقت ڌنڌلا ٿي ويا آھن. ھِن وقت
تائين ھِڪ طرف دنيا ٻِن مھاڀاڙي جنگين کي مُنھن ڏنو آھي ته ٻئي طرف بُک، بدحالي. بيروزگاري.
ناخواندگي. سامراجيت، ڪرپشن، طبقاتي متڀيد، ظلم، ناانصافي جيئنءَ پوءِ تيئنءَ وڌندي
پئي وڃي. انساني خوشحالي، امن، سُک ۽ سُڪون جي تلاش ھڪ اِھڙو انساني خواب آھي، جيڪو
اڄ به شرمندهِ ـ تعبير جي صورت ۾ اسان جي اڳيان بيٺو آھي. جنھنڪري دانشورانه ۽
تخليقي سطح تي بيزاريءَ جنم ورتو آھي ۽ بيزاريءَ جي نتيجي ۾ نئين نظرئي سازي جنم وٺي
رھي آھي. اڳين نظرين جو رُومانس ٽُٽي پيو آھي. جديديت کان اڳ اُولھ ۾ ڪائنات جو مرڪز
صرف فطرت کان مٿانھين قوت ھئي. جديديت ۾ ڪائنات جو مرڪز انسان بڻجي ويو ۽ جديديت پُڄاڻان
جو دَور مرڪز ٽوڙ دَور سَڏيو وڃي ٿو. ڪِن ناقدن جي نظر ۾ جديديت پُڄاڻان جو دَور ھڪ
رخ کان انسان کان پوءِ جي دنيا جو دَور آھي. انسان کان پوءِ جو دَور انساني ٿي
سگھي ٿو؟ جديديت پُڄاڻان معني جديديت کان پوءِ ھاڻي جو زمانو. ڪِن فلسفين جي نگاھَ
۾ ”ھاڻي“ ڪڏھن به نٿي اچي؟ ڪِي ھِن دور کي ھڪ عبوري دَور چَون ٿا ته ڪِن جي خيالَ
۾ ھيءُ دَور جديديت جي تحريڪ جي ساھي پٽڻ وارو عرصو آھي ۽ جديديت جي تحريڪ وري
غالب پئجي ويندي، ڇاڪاڻ ته جديديت جي تحريڪ پنھنجي بنيادي مقصدن کي اڃان حاصل ڪري
نه سگھي آھي. اُھا خام خيالي به ٿي سگھي ٿي. ٻئي طرف ھاڻي انساني مسئلا اڳ جي ڀيٽ
۾ وڌيڪ پيچيده ٿي ويا آھن. جديديت پُڄاڻان واري صورتحال ھڪ غير فڪري، غير فڪري، غير
تشريحي، غير متعين ۽ غير منطقي دَور واري صورتحال آھي. جنھن کي ڊسٽوپيا جو دَور
چَئجي ٿو. ترقي پذير سماجن ۾ اڄ به جديديت پُڄاڻان کي وقت کان اڳ جو ڄاول اِھڙو ستڙيو
ٻار سمجھيو وڃي ٿو، جنھن جا مُھانڊا ته ڏِسي سگھجن ٿا، پر اُن جي بالغ ٿيڻ کي اڃان
وقت درڪار آھي، ڇاڪاڻ ته جديديت پُڄاڻان فلسفو، رد ۽ نفيءَ جو فلسفو آھي، جيڪو سماجي
لحاظ کان ساڳئي جهڙو، حقيقي، اصلي ۽ مستند نه آھي. ھڪ خيال ھيءُ به آھي ته جديديت
پُڄاڻان، دراصل جديديت جي تحريڪ ۽ ساختيات جو وڌاءُ آھي. ٿورو غور ڪجي ته جديديت
پُڄاڻان، جديديت جي تحريڪ ۽ ساختيات تي ڏنل تنقيدي نڪته نظر آھي. اُھو تنقيدي نڪته
نظر ڪنھن حد تائين مثبت ته ڪنھن حد تائين انتھا پسند بڻجي ويو آھي. ھڪ راءِ اُھا
به جُڙي آھي ته اسان جَن معاشرن ۾ رھون ٿا، تن ۾ جديديت پُڄاڻان صرف ھڪ معاشي
صورتحال آھي. اُن کي محسوس ڪري سگھون ٿا. پر اُن ۾ ايترو دم ئي ڪونهي جو اُھا جتي ڪٿي
نظرئي ۽ فلسفي جي صورت ۾ سماج ۽ ادب تي ھڪدم اثر پذير ٿي سگھي. اُھو ئي سبب آھي جو
جديديت پُڄاڻان کي حقيقت جي برعڪس مبالغو سمجھيو وڃي ٿو. جديديت پُڄاڻان پاڻ
جيئنءَ ته غير تشريحي دَور آھي، اُن ڪري اُن تي ڳالهائڻ به غير تشريحي ۽ متضاد بڻجندو
رھجي وڃي ٿو. جيڪي جديديت پُڄاڻان جي صرف مثبت پاسن کي ڏسن ٿا، سي اُن جي اونداھي
پاسن بابت ڳالهائڻ مان خوش نه آھن ۽ جيڪي جديديت پُڄاڻان جي صرف روشن زاوين کي پيش
ڪن ٿا، تن کي جديدت پُڄاڻ جي نقصانن کي وائکي ڪرڻ واري ڳالهه پسند نه آھي. جڏھن ته
ٻئي زاويا پنھنجي رخن ۾ مدلل به آھن ته تنقيدن جي موٽَ ۾ ڪمزور به آھن. ھاڻي
تنقيدي ڇنڊ ڇاڻ ئي بھتر نتيجا ڏئي سگھي ٿي. ھيءُ ھڪ تنقيدي ڊسڪورس آھي، جنھن جي
ترتيب، ترڪيب يا آميزش Synthesis ڪرڻي پوندي، جنھن لاءِ وقت کپندو. اُن بابت ڪجهه به حتمي قطعي ۽ آخري نه
آھي. جديديت پُڄاڻان ھڪ رجحان، لاڙو، تحريڪ ۽ وڌيڪ صورتحال به آھي، جيڪا نظريو ٿيندي
ٿيندي به نظريو سَڏائڻ کان نابري واري ٿي. جديديت پُڄاڻان کي اِھڙو ڇَٽي نما
اصطلاح سمجهيو وڃي ٿو، جنھن جي ڇانوَ ۾ ٻيون به ننڍيون وڏيون تحريڪون ۽ نظرئي نما ڳالهيون
آھن. جيئن پوسٽ اسٽرڪچرلزم، ڊي ڪنسٽرڪشن پوسٽ ڪولينلزم وغيره. ڪھڙيءَ به طرح، ھِن
دَور ۾ جڏھن عدم مرڪزيت آئي آھي ته ھڪ فڪري بي راھ روي درپيش آئي آھي. جنھن تحت
انساني موضوع، اُصول ۽ روايتون ۽ قدر پنھنجي منطقي سگھ ضايع ڪري رھيا آھن ۽ اُن جي
بدلي ھڪ غير انساني دَور ڇائنجي رھيو آھي، جنھن ۾ انسانن کان وڌيڪ غير انساني
جنسون موضوعن جو مرڪز بڻيل آھن. خيالَ، تصورَ يا تخيلَ جي عدم مرڪزيت ٽُٽڻ کان
پوءِ ڪُليت ۽ حتميت جون فِڪري سرحدون ٽُٽي ويون آھن، جنھن ڪري ھر اوسر بي ترتيبيءَ
جو شڪار آھي. انساني مسئلن کي تنزل جي اوڙاھ ۾ اڇلايو ويو آھي ۽ ڪُتن، ٻلن ڀولن ۽
جيتن، جِنن ۽ ڀوتن کي ادبَ جا مُوضوع بڻايو ويو آھي. دانشور ۽ تخليقڪار اُن سموري
لقاءَ کان پرھيز ڪيئَن ٿو ڪري سگھي؟ تخليقڪارَ وڌيڪ حساس ٿين ٿا، تنھنڪري اُھي اِھڙن
اثرن کي جلدي ۽ جيئنءَ جو تيئنءَ قبول ڪري وٺن ٿا. سنڌي ادب ۾ صَف اول جو ڪھاڻيڪارُ
۽ ناول نگارُ رسول ميمڻ وڌيڪ مطالعاتي ۽ تيز لکندڙ ليکڪ رھيو، جيتوڻيڪ ھُو اسان
سان وڌيڪ گڏ رھي نه سگھيو ۽ اُن پار طرف راھي ٿي ويو، جتان ڪو به نه موٽيو آھي، پر
سندس تخليقون سنڌي ادب ۾ ھميشه زير بحث رھنديون. سندس ناول ”ڪُتا“ شايد سندس آخري
ناول ھيو. ھيءُ ناول ڪھاڻيڪار ۽ ناول نگار ھوش محمد ڀَٽيءَ جي ”سڦلتا پبليڪيشن، حيدرآباد
“ مان تازو ئي شايع ٿيو آھي. ھِن ڪتاب جو بئڪ پيج به ھوش محمد ڀَٽيءَ جو لِکيل آھي.
ناول جي ارپنا ۾ لِکيل آھي ته ”سِڌي ليڪ جي نالي“ جڏھن ته ناول ۾ ڪا به تخليقي ۽
فني اُڻاوت سِڌي ليڪ ۾ سفر نٿي ڪري. ھيءُ ناول توڙي جو ننڍڙو ادبي نيريٽوِ آھي، پر
ڪنھن به طرح اُن جي سنڌي سماج ۾ پيدا ٿيندڙ اھميت گھٽ نه آھي.
گهر
پنجابي ڪھاڻي
ليکڪ: افضل
راجپوت
ترجمو؛ ننگر چنا
ڊفينس جي هڪ شاندار بنگلي جي مٿين
ماڙ واري ڪمري ۾ خان اشتياق خان جويو اندازا هڻندو، وڏي گهٻراهٽ ۽ ڪاوڙ وچان
پنھنجي عينڪ ڳولي رهيو آهي ۽ گڏوگڏ پنھنجي زال، پُٽَ ۽ نوڪر جُوري موچي کي گاريون ڏئي
رهيو آهي. سندس واتان پاڳل ڪُتي وانگر گِگَ وَهي رهي آهي، پر انهيءَ ۾ هِنَ ويچاري
جو هَٿَ وڍيَل محتاجَ جو ته ڪو ڏوھ ناهي.
هُنَ کي بيڊ ٽِي پيئڻ جي هيرَ پَيلَ آهي ۽ هاڻ هُنَ جا هٿ پيرَ ائين ڏوڙا ٿي رهيا
آهن، جيئن جوئر جا ڳنا پتن کان سواءِ ڪريا پيا هجن. پر ڇا هُنَ کي بيڊ ٽِي پھرئين
سَڏَ تي ملي ويندي آهي؟ سندس کٻو پاسو اَڌ رَنگَ سَٽي ويو آهي. ڇا هاڻ هُن پير
گِھليندڙَ جي هيٺين ماڙِ جي پنجن بيڊرومن مان هڪ ۾ کٽ نه ٿي لڳي سگهي؟ خير، هُنَ کي عينڪ لڀي پوي ٿي
۽ هُو گاريون ڏيندو ظاهر ٿيو آهي ۽ ٽئين ڏاڪي تان سندس پير تِرڪيو آهي ۽ هُو ڦيراٽيون
کائيندو اچي هيٺ پيو آهي.
زبيده ميتلو جي ڪهاڻين
جو تنقيدي جائزو
عطيه دائود
زبيدھ ميتلو جي صلاح مطابق مان
سندس ڪتاب ۾ شامل فقط ٽن ڪھاڻين تي گفتگو ڪندس. اھي ڪھاڻيون آھن. (۱) ايگو شيگو، (۲) آغوش
۾ اجالا، (۳) يارم پيارم. توڻي جون مون ھن
جو ڇھه ڪھاڻيون پڙھيون آھن پر وقت جي ڪمي سبب ٽن ڪھاڻين تائين ڳالھه کي محدود ڪيان
ٿي.
زبيده ميتلو جو سبجيڪٽ ”نفسيات“
رھيو آھي، ان سندس ان خوبي کي پالش ضرور ڪيو ھوندو پر انسانن جي اندر ۾ لھڻ جو ھنر
ھن کي ازلئون مليل آھي. سندس ڪھاڻين جي ٽيڪنڪ بياني آھي ۽ اھا گھڻو ڪري ساڳي رھي ٿي..ڪھاڻي
جي راوي ھڪ پڙھيل لکيل باشعور ۽ انٽليڪچوئل عورت آھي. جيڪا ڪردان جو نفسياتي تجزيو
به ڪري ٿي ۽ سندن زندگي جي فلسفي کي بيان به ڪري ٿي اھي ڪردار جن حالتن منجھان
گذرن ٿا انھن بابت ھوءَ پنھنجا ويچار به ظاھر ڪري ٿي. اھڙي ٽيڪنڪ ۽ عورت جو اھو
نسيائي شعور ۽ اعتماد ھن کان اڳ سنڌي ادب ۾ مون رعنا شفيق جي ڪھاڻين ۾ پڙھيو آھي.
سندس ڪھاڻين جي ڪتاب جو نالو ”پولار“ ھو. پر زبيده جا موضوع ۽ ان جو بيان بيان
مختلف انداز ۾ آھي.
پڪا دوست
سؤ-لفظي ڪهاڻي
ڊاڪٽر محمد علي
محمدي
رات جا ٽي وڳا هئا.
کڙڪي تي الماس جي
اک کلي.
ڏٺائين ته؛ ٻٽ ٻڌل چار
ڌاڙيل، پستول جهليو، گهر ۾ موجود هئا.
الماس جي مڙس کي ته
انهن ٻڌي سوگھو ڪيو ۽ ٻارن کي ڊرائينگ روم ۾بند ڪري ڇڏيو.
سڀني الماڙين جي
تلاشي کانپوءِ ڪافي زيور مليا ۽ کوڙ ساري ڪيش پڻ.
ستار هليو جي ڪھاڻي ڪتاب
”ديبل جو سپاهي“ تي سرسري نظر
سنڌي ڪھاڻيءَ جو سفر اڃان
جاري آهي.
فقير محمد سنڌي
ديبل جي نالي ٻڌڻ سان سنڌي ماڻهن
جو ذهن، وڃي ڪراچي کان ۳۷ ميل
پري ڀنڀور جي هنڌ تي ٽِڪي ٿو، جتي قديم بندرگاهه آهي. مسلمانن، هندستان ۾ سڀ کان
پھريان ان ئي بندرگاهه تي پنھنجو جهنڊو لھرايو هو ۽ هن ڌرتيءَ تي تقريباً ۳۳۹ سال قابض رهيا. اها تاريخ سنڌي سماج کي ناڪامين پوءِ وڏي حوصلي، وڏي دل ۽
وڏي دماغ تي سوچڻ تي مجبور ڪري ٿي. سنڌي قوم وٽ دليري اهو گڻ آهي، جنھن ۾ سموريون
خوبيون سمايل آهن. زندگي هر شخص کي پياري هوندي آهي، پر بھادر ماڻهن لاءِ عزت
زندگيءَ کان وڌيڪ پياري آهي.
ياد جي وِير
مختصر ڪهاڻي
امداد ڪانهيو
نظر کي دل جو دورو ٿي پيو ۽ هُو
اچانڪ هليو ويو! نوبنو ماڻهو جي اچانڪ وڇوڙي جو يقين ڪرڻ ڪيڏو اوکو هو!
نظر جي تڏي تي ويٺي سڀن نظر جون
ساروڻيون پئي ساريون پر جڏهن وڏيرو نياز اُٿيو ۽ پنهنجي گهر روانو ٿيو ته واحد جي اکين
۾ ڳوڙها تري آيا.
