نو بار (No Bar) - جَي پرڪاش ڪَردَم - ننگر چنا

نو بار (No Bar)

دلت ڪھاڻي

ڪھاڻيڪار: جَي پرڪاش ڪَردَم

سنڌيڪار: ننگر چنا

وانٽيڊ سُوٽ ايبل گروم فار اي، ۲۵ ايئرس، ۱۵۸ سينٽي ميٽر، وِهيٽِش سِلم، شارپ فيچرڊ، بيوٽي فل گرل، ايڪسپرٽ اِن هائوس هولڊ، هائلي ايجوڪيٽيڊ پروگريسِو فيملي، ڪاسٽ نو بار. ٽائمس آف انڊيا جي ميٽريمونلس ڪالمن تي اک وجهندي هُنَ جون نظرون انهيءَ اشتھار تي اچي بيھي رهيون. هُنَ ٻہ ٽي ڀيرا انهيءَ اشتھار کي پڙهيو ۽ پين سان اُنَ مٿان هڪ نشان هڻڻ کان پوءِ هُو ڪجهہ دير تائين پين کي پنھنجين آڱرين ۾ نچائيندو رهيو ۽ پوءِ پين کي ميز تي رکي صوفي ۾ لڳ ڀڳ دَٻجندي اشتھار جي باري ۾ سوچڻ لڳو.

وفا صالح راڄپر جي ڪھاڻين جي هيئت، سماج ۽ نقطہ نظر - خليق ٻگهيو

وفا صالح راڄپر جي ڪھاڻين جي هيئت، سماج ۽ نقطہ نظر

خليق ٻگهيو

ڪھاڻي ادب جي هڪ اھڙي صنف آھي، جيڪا نہ صرف ذھني شعور جي آبياري ڪري ٿي، پر اندر جي گمنام مسرتن کي پڻ دريافت ڪري ٿي. شاعري اتھاس جو آئينو بہ آھي تہ اِستقبال جي نويد بہ. ڪھاڻي ڏُکن جي ميراثَ بہ آھي ته ڇوٽڪاري جو آثارُ بہ هوندي آھي. آکاڻي/ ڪھاڻيءَ جي شروعات اِيتري ئي قديم آھي، جيتري قدامت انسان هن ڌرتيءَ تي رکي ٿو. مصر، يونان ۽ هندستان ڪھاڻين جي وجودن جا قديم ديسَ رھيا آھن. اتھاس جي روشنيءَ سان سڌ پوي ٿي مصر ۾ ڪھاڻيون جي وجود ۾ اچڻ وارو زمانو ٽي هزار کان چار هزار قبل مسيح آھي. ڪِن محققن موجب، هنن ڪھاڻين جو وجود گهٽ ۾ گهٽ اٽڪل ٻہ هزار سال قبل مسيح چئي سگهجي ٿو. اُھي هزارين قبل مسيح ڪھاڻيون مُوضوعاتي طور تي فطرت کان مٿانھين قوتن، فطرت بابت ۽ جادوءَ ۽ منتر متعلق آھن. هيءُ اُھو زمانو آھي، جڏهن ڪھاڻيون وڻن جي ٿُڙن، پَنن تي لِکيون ويون. هنن ڪھاڻين کي The tales of magicians پڻ سڏيو وڃي ٿو. ٻہ سَئو قبل مسيح ۾ فيبرس جون جمع ڪيل ڪھاڻيون Aesop’s Fables ملن ٿيون. رگ ويد جي ڪھاڻين جو زمانو هڪ هزار قبل مسيح بيان ڪيو وڃي ٿو. مھاڀارت، رامائن ۽ رزميہ ڪھاڻين، فارسيءَ ۾ شاھنامہ فردوس وغيره کي پڻ قدامت حاصل رهي آھي. جڏھن داستان، قِصو ۽ آکاڻيءَ جو ارتقائي تخليقي سفر مختصر ترين هئڻ تي پھچي ٿو، تڏهن جديد کان جديد ترين ڪھاڻيءَ جي تشڪيل جو نمونو بڻجي وڃي ٿو. داستان، آکاڻيءَ جي نه صرف فني بناوت ۾ مختصر-پَڻو پيدا ٿئي ٿو ،پر فڪري سطح تي پڻ تخليقي ادب جي اُھا صنفي شڪل ماڻهوءَ کي وقت جي زيان کان بچائي وٺي ٿي. منھنجي خيال ۾ هر عھد ۾ جيڪا تخليقي ادب جي صنف وڌيڪ پُراثر هجڻ سان گڏوگڏ ديرپا اثر قائم ڪندڙ ادبي صنف رهي آھي، سا ڪھاڻي آھي. بشرط ڪھاڻي ”ڪھاڻي“ هُجي. ڪھاڻيءَ جي ”ڪھاڻي“ هُجڻ مان مراد، ڪھاڻيءَ مان ”تاثر جي وحدت “ مقصود آھي، جيڪا ڪھاڻيءَ جي هُنر منديءَ ۾ سُئي جي ٽُوپي جيان هوندي آھي. فني سطح تي تاثر جي وحدت جي هڪ ڌاڳي ٽُٽڻ سان، ڪھاڻيءَ جو تسلسل ٽُٽي پوندو آھي. ڪھاڻيءَ ۾ تاثر جي وحدت واري ڳالهہ ايڊگر ايلين پو Edgar Allan Poe ڪئي هئي، جنھن موجب، هڪ سُٺي مختصر ڪھاڻيءَ ۾ تاثر جي وحدت ۽ ھم آھنگي ضروري آھي. مختصر ڪھاڻيءَ جي بنياد قائم ڪرڻ ۾ ايڊيگر ايلين پو ٽئين نمبر تي هو. اُنھيءَ کان اڳ اوڻويھين صديءَ جي شروعات ۾ واشنگٽن اروِنگ Washington Irving اسڪيچ بُڪ لِکي ڪھاڻيءَ جو بنياد رکي چُڪو هو. اوڻيھين صديءَ جي اڌ ڌاري سنڌي ٻوليءَ ۾ نثري آکاڻيءَ جي شروعات منشي اڌارام ٿانور داس راءِ ڏياچ ۽ سورٺ سان ڪري ٿو. ڪھاڻيءَ جي شروعات محققَ، غلام حسين قريشيءَ جي لکيل ڪھاڻيءَ ”ڀنڀي زميندار جي ڳالهہ“ کان ڪن ٿا. اُنهيءَ کان پوءِ سيد ميران محمد شاھ (اول) جي ڪھاڻي ”سڌاتوري ۽ ڪڌاتوري“ جو ذڪر ملي ٿو. اردو ادب ۾ مختصر ڪھاڻي واري تاريخ متضاد رھي آھي. ڪي پريم چند تہ ڪي سجاد حيدر يلدرم کي پھريون ڪھاڻيڪار قرار ڏين ٿا. ڪي مورخ راشد الخيري، سلطان حيدر جوش ۽ نياز فتح پوري کي شروعاتي ڪھاڻيڪار سڏين ٿا.

اندرا شبنم جي ڪھاڻين جي نفسيات ۽ عورت-زاد نظريي وارو جُهڪاءُ - خليق ٻگهيو

اندرا شبنم جي ڪھاڻين جي نفسيات ۽ عورت-زاد نظريي وارو جُهڪاءُ

(تنقيد)

خليق ٻگهيو

ڪھاڻي ڇا آھي؟ اُن بابت ڪا حتمي راءِ ته ڪڏھن نٿي ڏَئي سگهجي. ڪھاڻي اتهاس به آھي ته استقبال به آھي. ڪھاڻي سماج ۾ واقع ٿئي ٿي ۽ ڪھاڻي افسانوي رنگت ۾ رنڱجي تخليق پڻ ٿئي ٿي. ڪھاڻي سماج مان ڦُٽي ٿي ۽ ڪھاڻي خود سماج پڻ جنمي ٿي. ڪھاڻي شعوري آبياريءَ جو ماخذ به آھي ته ڪھاڻي حياتيءَ جي نئين ترتيب، نئين نظم، نئين ضابطي جو پڌرنامو به آھي. ڪھاڻي حالَ جي آرسي به هوندي آھي ته ساڳئي وقت، جبريت مان ڇوٽڪاري جا محرڪ بخشيندي پڻ هوندي آھي. اولهه جو مفڪر H. E. Bates ڪھاڻيءَ بابت چئي ٿو ته؛ ”ڪا اھڙي وصف يا پيمانو نه آھي، جيڪو ڪھاڻيءَ جي ساخت تاثر ۽ حُسن جو مڪمل معيار طئه ڪري سگهي. جهڙيءَ طرح آسمان سِرُن جو ٺهيل ڪونهي، اِھڙيءَ طرح ڪھاڻي به سانچن ۽ فريمن جو ٺھيل مجموعو نه آھي. “ منھنجي خيال موجب، ڪھاڻيون شفاف آئينا آھن، جن جي آر پار زندگيءَ جا ڪئين منظرَ پَسي سگهجن ٿا، جَن منظرن ۾ زندگي ڪِٿي ٿَڪل آھي ته ڪِٿي زندگي مُتحرڪ ۽ توانا آھي، ڪِٿي ڏُکن جو سج لهي ئي نٿو ته ڪِٿي سڀ ڪجهه هُوندي به ڪروڌ جا جهنگ آھن. ڪِٿي بُک، موت جو محرڪ آھي ته ڪِٿي ٺٺ-ٺاھ ۽ زندگي مذاق بڻيل آھي. پکي-پکڻ، ماڻهو مرون، جيت سڀ ساھوارا زندگيءُ جو ڳرُ آھن. آرٽسٽڪ نگاھَ، اُنهن جي جيوت ۾ نزاڪتون ڳولي لهي ٿي. فضائن جي ورلاپَن جو سماع صرف حساس-دليون ئي ڪري سگهن ٿيون، جيڪي دليون ڪھاڻيڪار هجن. دلين جي اُونهائين مان صرف هڪ مُصور روح، درد تي مرهم رکي سگهي ٿو، جيڪو تحرير-پنڌ جو پانڌي هجي. لاشعورَ جي نٽھڻ-اُس جي شدت هڪ سچي تخليقڪار جي حساسيت کان ڏُور نه هوندي آھي. ننڍپڻ ۽ جوڀن ۾ رُوح تي آيل رھنڊن، زخمن ۽ چاھتن جي جوڳ-سنجوڳ توڙي پيريءَ ۾ کاڌل ڌِڪن جي عذابن کي هڪ سچيت ڪھاڻيڪار جي اک ئي چڱي طرح پروڙي سگهي ٿي.

نقلي ھيرا - موپاسان - انجنيئر عبدالوهاب سهتو

نقلي ھيرا

(فرانسيسي ڪھاڻي)

موپاسان

انجنيئر عبدالوهاب سهتو

محڪمي جي نائب سربراھ جي گھر اندر، ھڪ ڪاڄ دوران، موسيو لينٽن جي ملاقات ھڪڙيءَ نوجوان حسينا سان ٿي، جنھن تي دل جي اٿاھ گھراين سان موھت ٿي پيو. اھا ھڪڙي صوبائي ٽيڪس ڪليڪٽر جي ڌيءَ ھئي، جنھن کي مئي ڳچ عرصو گذري چڪو ھيو. جنھن جي وفات پڄاڻان، سندس بيوھ پئرس ۾ رھائش اختيار ڪئي. جتي ھن پنھنجي ڌيءَ لاءِ، سٺي ور جي ڳولا جي خيال سان، پاڙي اوڙي جي سٺن خاندانن سان ڏيٺ ويٺ پيدا ڪئي ھئي. پنھنجي محدود وسيلن جي باوجود، وقار، عزت ۽ سڪون جي حياتي پڻ گھاري رھي ھئي.