Tuesday, October 24, 2017

ڪچري وارو - امير عدنان

ڪچري وارو
پرڏيهي ڪهاڻي
سنڌيڪار: امير عدنان
ڏهه سال ڪچري کڻڻ وارو ڪم ڪرڻ کانپوءِ بندري قد، گهنجن سان ڀريل منهن واري پوڙهي قالو کي جنهن ڏينهن ڪم مان نيڪالي ڏني وئي هئي، ان جي ٻئي ڏينهن هو پهريون دفعو پاڙي ۾ بغير گھوڙي ۽ ڇَڪڙي جي داخل ٿيو هو. ڪنن کان به هيٺ سُرڪيل سرڪاري ٽوپي، هڪ وڏي سائيز جو ڪوٽ، جنهن جا ٻئين ڪلها هيٺ ڍُرڪيل، گسيل ڦِٽيل پينٽ ۽ کڙين وٽان گسيل ڳرا فوجي بوٽ پائي هو پاڙي جي وچ تي اچي بيهي رهيو هو.

Monday, September 4, 2017

ڪباب - عبدالواحد سومرو

ڪباب
ڪهاڻي
عبدالواحد سومرو
هڪ ڪالوني جنهن ۾ ڪنڊ تي بنگلو آ ٻاهران ڪافي کليل ميدان در جي ڀرسان گارڊ گهرن جي نظرداريءَ لاءِ موجود گهر ۾ هڪ جوڙي پنهنجي ننڍرن ٻارڙن سان گڏ رهائش پذير  آهي. گهر جو مرد ذميوار، سيلف ميڊ شخصيت جنهن هي سڀ ڪجهه پنهنجي ٻل تي ٺاهيو آ، هينئر ڪار ۾ اچي در تي رڪجي ٿو ته سيڪيورٽي گارڊ اٿي اچي سلام ڪندو وڏو لوهو گيٽ کولي ٿو. هي صاحب بنگلي جي اندر ڪار روڪي اندر هليو ٿو وڃي.

سچل سرمست ان سچل ڪانفرنس - زيب سنڌي

سچل سرمست ان سچل ڪانفرنس
زيب سنڌي
سچل سرمست جنهن وقت هال ۾داخل ٿيو، ان وقت ادبي ڪانفرنس ۾ مشاعرو پنهنجي پوري عروج تي هو. اسٽيج تي ڊائيس جي پويان بيٺل بندري قد وارو شاعر، جنهن جو هال ۾ ويٺلن کي چهرو نه، پر فقط سندس مٿي تي ٻڌل طُرو ڊائيس مٿان نظر اچي رهيو هو، اهو ڪيڪڙاٽ ڪري پنهنجو ڪلام پيش ڪري رهيو هو، ”سچل سارو سچ.... سچ سارو سچ..... سچل سارو سچ...!“

مرڪ تي منع

مرڪ تي منع
سندري اتمچنداڻي
لنبي عرصي کان پوءِ ٿي ھئي پڪنڪ، چترڀڄ ڪيترو وقت ٻيڙيءَ کان پرتي ويندڙ پاڻيءَ کي تڪي رھيو ھو. اوچتو راڻيءَ طرف منھن ڪري چيائين، “مون کي لڳي ٿو، تو کي منھنجي باري ۾ ڪائي غلط فھمي ٿي آھي...”
راڻيءَ جي پلڪن جا سورج مکي اڌ گول ڪجھه دير چترڀڄ کي تڪيندا رھيا. پڇيائين، “ڇو ٿو لڳي توکي ائين؟”

Friday, August 18, 2017

سخاوت ته حاتم طائيءَ جي - انجنيئر محمد عرفان

سخاوت ته حاتم طائيءَ جي
(نصيحت آموز ڳالھ)
انجنيئر محمد عرفان
حاتم طائيءَ کان ڪنهن پڇيو؛ ”توهان ڪڏهن ڪنهن جي سخاوت تي متاثر يا لاجواب ٿيا؟ يا پاڻ کي ان کان گھٽ محسوس ڪيو؟“

Saturday, August 12, 2017

”....“ کان پھرين ۽ پوءِ! - مٺل جسڪاڻي

.... کان پھرين ۽ پوءِ!
(مختصر ڪھاڻي)
مٺل جسڪاڻي
.... جو مطلب؛ شادي قطعي ڪونھي! يعني ان کي، ”شاديءَ“ کان پھرين ۽ پوءِ، نه پڙھبو. البته خال کي اگر ڀربو ته، اتي لفظ چونڊ ايندو!
 تازي چونڊ ڀلي ته س ا س جي مرڪزي چونڊ ٿي آھي، پر ضروري نه آھي، ته س ا س جي ميمبر ۽ غير ميمبر شاعرن ۽ اديبن، دانشورن ۽ مبصرن وانگر آئون به ڪو ان حوالي سان پيو لکان. نه! ائين نه سمجھو ته بھتر! پر جي ائين سمجھو، ته به راض-وارا آھيو!

Monday, August 7, 2017

اديبن جا قسم - امام راشدي

اديبن جا قسم
سڀڪو پنهنجو پاڻ سُڃاڻي
امام راشدي
اديب سماج جو خيرخواه ۽ آئيڊيل هوندو آهي. اديب جي اهميت، سياست يا صحافت کان مٿانهين آهي. ڇاڪاڻ ته ادب قومن جي ميراث ۽ سڃاڻپ هوندو آهي. اديب جي اهميت، دنيا ۾ تسليم ٿيل آهي. ادب، قومن جي عُروج ۽ زوال سان گڏ، انقلابي عمل ۾ ڀرپور ڪردار ڪندو رهيو آهي. اديب، سماج کي سُڃاڻپ ڏيندو آهي. هُو امن، محبت ۽ پيار جو پيامبر بڻجي، زندگيءَ ۾ خوشيون ڀرڻ جي ڪوشش ڪندو رهندو آهي.

Sunday, August 6, 2017

هاريا ويڄ مياس - رئوف عباسي

هاريا ويڄ مياس
هدايت منگيءَ جو ادبي فن پارو
رئوف عباسي
لکڻ جو ڪارج اڄ جي دور ۾ ذاتي نمائش کان وڌ ناهي رهيو. هي دور ڪو سعادت حسن منٽو ۽ عصمت چغتائيءَ جو ناهي رهيو جو ڪو انهن ليکڪن جي لکڻين کي پڙهي، تبصرو يا تبرو ڪري، آخر ۾ کين ڪورٽ سڳوريءَ ۾ گهلي وٺي وڃي. ادب ۾ مزاحمت جو باب بند ٿيو. باقي لکڻ وارا لکندا رهندا، پڙهڻ وارا پڙهندا رهندا.
چاچو هدايت منگي، هڪ روشن ضمير، صحافتي دؤر جو زندهه جاودان ڪردار هو. هو جتي رهيو، جنهن سان رهيو، مڪمل وابستگيءَ سان رهيو.

بي اي سي - مٺل جسڪاڻي

بي اي سي
مختصر ڪھاڻي
مٺل جسڪاڻي
دعا سلام بعد تعارف جو سلسلو شروع ٿيو ته مون واري پراڻي دوست، ساڻس گڏ آيل نوجوان جو تعارف ڪرائيندي چيو؛ ”ھن عمر ۾ به غزل جو بھترين شاعر آھي. سندس نظم به شاھڪار آھن. پاڻ تعليم ۾ به ’بي اي سي‘ آھي.“
مون ’بي اي سي‘ لفظ ٻُڌي، حيرت مان پڇيس؛ ”ڇا؟ ’بي اي سي‘؟“

Saturday, July 29, 2017

شهزادي رابيل

شهزادي رابيل
ٻاراڻي ڪھاڻي
هڪڙو هو بادشاهه، جنهن کي رب جو ڏنو سڀ ڪجهه هو، پر اولاد ڪو نه هئس. ان ڪري پاڻ ۽ سندس راڻي، غم ۾ گذاريندا هئا. هڪڙي ڏينهن هڪڙو، فقير بادشاهه وٽ آيو، جنهن کيس چيو ”تو کي جلد هڪڙي ڌيءَ ڄمندي، پر تنهنجي زال ان جي ڄمڻ کانپوءِ جلدي مري ويندي.“
ائين ٿيو، جيئن فقير چيو ھيو. جلد ئي راڻيءَ کي ڌيءُ ڄائي. راڻي، ڌيءُ جي ڄمڻ وارن سورن ۾ ئي مري وئي. بادشاهه کي جيتري ڌيءُ جي ڄمڻ جي خوشي ٿي، اوترو ئي زال جي مرڻ جو ڏک به ٿيس.

Friday, July 28, 2017

لومڙيءَ جو پُڇ- سليم سهتو

لومڙيءَ جو پُڇ
سليم سهتو
پراڻي زماني جي ڳالهه آهي، ته ڪنهن ڳوٺ ۾ هڪ پوڙهي مائي رهندي هئي. هڪ ڏينهن ٻڪري ڏُهڻ کان پوءِ، ڏڌل کير وارو ٿانءُ رکي، کير اُٻارڻ لاءِ ڪاٺيون کڻڻ وئي.
اتفاق سان هڪ لومڙيءَ جو اتان گذر ٿيو، ان جو کير سان ڀريل ٿانءُ ڏٺو، سو فوراً ان ۾ منهن وجهي لَڪ لَڪ ڪري سڄو کير پي وئي.

Thursday, July 27, 2017

عقلمند بادشاهه

عقلمند بادشاهه
ٻاراڻي ڪھاڻي
آڳاٽي زماني جي ڳالهه آهي.
بغداد ۾ هڪ واپاري رهندو هو. سندس عمر وڏي ٿي وئي هئي. هن دل ۾ سوچيو ته؛ ”هاڻي شايد زندگي وفا نه ڪري. ان لاءِ پهريان حج ڪرڻ گھرجي.“
وٽس روڪ رقم کان سواءِ، الله جي واٽ ۾ خرچ ڪرڻ لاءِ، هڪ هزار اشرفيون به هيون.
دل ۾ چيائين؛ ”جيڪڏهن اهي اشرفيون مون سان گڏ هونديون ته خرچ ٿي وينديون. ان لاءِ ڪنهن دوست وٽ رکرايان.“

Wednesday, July 26, 2017

وڏيري ڳهڻي خان سان ڳالهه ٻولهه - حافظ سڪندر تنيو

وڏيري ڳهڻي خان سان ڳالهه ٻولهه
ڪالم ڪھاڻي
حافظ سڪندر تنيو
ڪالھه وڏيري ڳهڻي خان سان ملاقات ٿي.
چيائين؛ مونکي ڪيترا سال سياست ڪندي ٿي ويا آهن، اٺ چاريم، وڏيري ولڻ جي خدمت ڪندي تيل مالش ڪيم، مولوي دُرل جي لاءِ پاڙي مان فَڪَرُ پنيم، ٽرڪ تي ڪلينري ڪيم، مال ۽ ماڻھن جا سودا ڪرڻ جي دلالي ڪندي اڄ ملڪ جو ناليوارو سياستدان ٿو سڏجان. سو منهنجو انٽرويو ڪر ته ماڻھن ۾ مشهوري وڌيڪ ماڻيان.
ٻڌايومانس؛ ڀوتار انٽرويو ڪرڻ لاءِ اسان جي کيسي ڀرڻ جي خبر رکجو، جو اسان صحافين جو گذر بسر ئي پوليس، وڏيرن ۽ ڪامورن جي ڦرلٽ ڪيل مال مان پن سن ڪندي پورت تي آهي.“

Sunday, July 23, 2017

واقفيت - ھدايت منگي

واقفيت
منظوم ڪهاڻي
ھدايت منگي
هات پرديسي!
ڀلي آئين........
هائو، واليڪم سلام!
تون ته خوش آن ني؟
هائو، بس گذري پئي.
تون ٻڌاٰءِ............
ڪهڙيون ڳالهيون ٿو پڇين؟
مڙس ويچارو رڳو پَٽ کوهه ۾
اڌرات جو آ موٽڻدو
ڳوٺ هوندو هو
ته سومهڻي نه ٿي
۽ اچي کٽ تي ڪريو.
کونگهرا، ٻرڙاٽ پيا پوندا هيس.
۽ هتي...........؟

ورڪ ۽ وهڪ - ھدايت منگي

ورڪ ۽ وهڪ
ھدايت منگي
”اڙي! اها نرس اٿئي.....“
”خبر آهي........“ نجما ويهارو کن وکن تي بيٺل ڇوڪريءَ وٽان نهار موٽائيندي، ڦڪائيءَ سان چيو.
”اها ساڳي نرس ته آهي جنهن بابت اخبار لکيو هو ته پوئين اليڪشن ۾، قتل ٿي ويل اميدوار فياض عليءَ لاءِ اسپتال جي مريضن جون سهڻيون مائٽياڻون ڦاسائي، کيس سپلاءِ ڪندي هئي.“
هن پيشورانه انداز ۾ نرس جو تعارف ڪرائيندي زيبيءَ کي معلومات ڏني.
” پر ڪالهه ته مولانا قريشيءَ جي ورڪ ڪندي پئي وتي.......“

ڪُٺيس ڪويڄن- ھدايت منگي

ڪُٺيس ڪويڄن
ھدايت منگي
ماڻهن مان هڪ ٻئي سان ڳالهائڻ جو ڏانءُ صفا نڪري ويو آهي.
۽ ان جو مون کي جيترو ڏک ٿئي ٿو ان کان گهڻي وڌيڪ، پريشاني وڌي ٿي.
..........................................
ڪلهه هو اسان جي آفيس ۾ آيو هو.
گاديءَ واري شهر جي هڪ وڏي سنڌي ماهوار رسالي جو ايڊيٽر آهي. طبيعت جو، دوستن ۾ وڻندڙ، ۽ ساڳي ئي وقت نهايت ڏکوئيندڙ. پرپٺ سنگتين کي ماءُ تي گاريون ڏيندو، اگهاڙن عضون سان سندن شبيهون ملائيندو.

نقشو- ھدايت منگي

نقشو
ھدايت منگي
”چاچا! مسجد جو نقشو ليڪرائي آيو آهيان.“
”چڱو ڪيئه پٽ! هيڏي ته ڪر ته ڏسان، پر بيهه ته وضو ساري اچان، ائين مسيت شريف جي نقشي کي هٿ لائڻ به صحي ڪونهي.“
”پر چاچا ...ٰ!
”ابا ٻه منٽ ڪل لڳندا وضوءَ سارڻ ۾، ڪهڙي اچي تڪڙ لڳي اٿئي؟“
پنجن منٽن کان پوءِ؛
”ابا هي ته ڏاڍو ڀلو ڪم ڪيو اٿئي، واهه جي مسيت شريف ٺهندي. اصل ڳوٺ ۾ گلاب جي گل وانگر ٽڙي بيهندي.... پر هن نقشي ليڪائڻ تي ڏوڪڙ گھڻا لڳا اٿئي؟“

پارٽنر - ھدايت منگي

پارٽنر
ھدايت منگي
ڪهاڻيءَ جي پڄاڻي؛

        مان گرومندر ويجهو باغيچي ۾ هڪ کٽ، ٻه پراڻيون بئگون، کجيءَ جو هڪ ٿيلهو، ٽي رلهيون، گاديلو ۽ فراسي، ڪتابن جي هڪ بيڊڪ ۽ ٿورو ٻيو سامان ڀر ۾ رکيو، سوچي رهيو آهيان، منهنجي ذهن ۾ ٻُري رهيون آهن اڌ ڪلاڪ اڳ ڪيل اهي ڳالهيون جيڪي مون کان ڪڏهن نه وسرنديون.

ڪهاڻيءَ جو منڍ؛

”انساني مسئلي جي ڳالهه ڪري تون اجايون مون کي قائل ڪرڻ جي ڪوشش نه ڪر.“

سمجهه - ھدايت منگي

سمجهه
ھدايت منگي
        او....هِيا، هوءَ اچي پئي. تکي جهڙي هرڻي، ۽ پنهنجي وايو منڊل بابت شڪي به ان وانگر. در در تي، ٻنهي پاسي، گهٽيءَ کُٽڻ تائين لئوڻا هڻندي، ڪِن کليل دروازن ۾ بيٺل سندس اوسيئڙو ڪڍندڙ نوجوانن جون ميڇون سهندي، ڪڏهن مُرڪندي ڪڏڪندي ته ڪڏهن بنهه ڊنل هرڻيءَ جان ڇال هڻي دروازا پوئتي ڇڏيندي پئي اچي.
        پنهنجي باري ۾ ايتري ته واچ فل جو ڀانءِ ته اجهو ٿو ڪو جَهٽي وٺيس. ڦِڙت...........ڦِڙت...........ڦڙت........... اسپنج جي چمپل کي ڦڙڪائيندي گهرن اندر ويٺلن کي محسوس ڪرائيندي، ته هوءَ وڃي پيئي، جهاٽڪي ۾ منهنجو در به لنگهي وئي آهي.

مندو ڪَنين مَ سُڻان - ھدايت منگي

مندو ڪَنين مَ سُڻان!
ھدايت منگي
        ڪالهه تائين تون مان اصل ٻک هنيو پئي گهمياسين. فلسفي کان جنس تائين اسان جي ذهني هم آهنگي، اسان ٻنهي لاءِ ته آدرش جهڙو ڏيک ڏئي رهي هئي. ايتري حد تائين موافقت ۽ مفاهمت سچ ته آهي به آدرش.
        توکي به ماڻهو پنهنجن الڳ حلقن ۾، جيڪڏهن تنهنجي منهنجي مڪمل الحاق تي تنهنجي واضع ۽ سڌي موقف سبب بحث نه ڪري سگهندا هئا، تڏهن به اشاري سان ٽوڪ هڻي ڪڍندا هئا، مون کي به اڪثر اهڙا مشاهدا ٿيا.

سـارنـگ - ھدايت منگي

سـارنـگ
ھدايت منگي
        عجيب ماڻهو هو. گهر موجود هوندو هو ته سڄي پاڙي کي خبر هوندي هئي ته هو گهر ويٺو آهي. سندس گهر ويٺي مهل پاڙي جا ٻار واري وٽيءَ سان پيا ليئا پائي ڏسندا هئس.
ڪلاسيڪي موسيقي ويٺو ٻڌندو، ۽ ڪونه ڪو ڪتاب هٿ ۾کليل هوندس ئي هوندس. ٻارن تي نظر پئجي ويس ته ٽافيون اڇلي ڏيندن، پر جي ڪنهن ڪو کڙڪو ڪري توجهه ڇڪڻ جي ڪا هجت ڪئي ته اٿي اچي کيس هٿ ۾ ٽافي ڏيندو، ۽ ڪن پڪري کيس ٻڌائيندو ته ٽافي کڙڪي کانسواءِ به ملي سگهي ته پوءِ هروڀرو کڙڪي ڪرڻ جو ضرور؟ تقريباَ سڀني ٻارن کي خبر پئجي چڪي هئي ته ٻارن سان پوندي اٿس، پر هو خلل انگيز ڳالهه کي اصل پسند نه ٿو ڪري.

جان جيئين، تان جل! - ھدايت منگي

جان جيئين، تان جل!
ھدايت منگي
        اڄ توکي منهنجي باري ۾ پريشانيءَ کان وڌيڪ مون تي ڪاوڙ اڀري اڀري ايندي هوندي. چوندي هوندينءَ ”اهڙي نوڪريءَ کي کڏ ۾ ڇو نه ٿو هڻي جنهن ۾ سر جو خطرو آهي ئي آهي.“
        اڄ توکي خبر پئي هوندي ته ٽي ويءَ تي خبرون به ٻڌڻ جي شيءِ ٿينديون آهن. ٽي ويءَ تي هونئن ته گهٽ ويهندي آهين. چوندي آهين ”کڏ ۾ وڃي پوي ڊرامو. اسان کي پنهنجا ڊراما ئي گهڻا لڳا پيا آهن“. ۽ انهن گهڻن ڊرامن مان هڪ به ٻڌائيندي ناهين. ڪراچيءَ ۾ ڪرفيوءَ جون تصويرون ٽي ويءَ تي ڏسڻ لاءِ ٻوڙ مانيون اڌ ۾ ڇڏي ڊوڙي هوندينءَ؟ ڇا نظر آيئه؟ وڏور پٽ کي چيو هوندءِ ”ريڊيو ته کول - من اهو مئو ڪا چڱي خبر ٻڌائي“. خبرون هونئن تو سڄي زندگيءَ ۾ ائين ڪن ڏئي نه ٻڌيون هونديون، جهڙيون ڪلهاڪون ڪَنَ سرلا ڪري ٻڌندي هوندينءَ. هر هر خبرون ٻڌي شديد رد عمل ڏيکاريو هوندءِ، ”اڃان اتي مزو ٿو اچيس. اسان جو هتي لڪيءَ ۾ اچي ساهه ڦاٿو آهي ۽ پاڻ بي پرواهه لڳو نپٽي ڪراچيءَ ۾ ويٺو آهي.“ اصلي آرام نه ايندو هوندءِ، ويٺي بيٺي، سمهئي. پاڻيءَ کان ٻاهر اڇليل مڇيءَ وانگر هوندينءَ. ٻارن کي دڙڪا ڏيندي هوندينءَ ۽ وري پوءِ انهن کي ڳراٺڙيون ڀري روئي ويهندي هوندينءَ ڄڻ مان ڪرفيوءَ جي هنگامن ۾ مري ويو هوندس. توکي ريڊيو ٽي ويءَ وارا اهو ته ٻڌائين ئي ڪونه ٿا ته مان ڪٿي آهيان، ڪهڙي حال ۾ آهيان ۽ ڳوٺ ڇو نه ٿو ڀڄي اچان، رڳو خط به نٿو لکان؟! واهه جون گاريون به ٺهي انديون هوندءِ پر اهي ڳهي ويندي هوندينءَ ۽ انهن سوچن تي وري پڇتائيندي هوندينءَ. ڪو شهر کان ڳوٺ موٽيو هوندو ته اڄ پهريون ڀيرو اخبارن جون خبرون به پڇندي هوندينءَ ته ”ادا ڪا خير جي خبر؟“.