Sunday, May 31, 2015

عقل ڪڏھن موٽي مليو آھي؟

عقل ڪڏھن موٽي مليو آھي؟


ڪنهن ڏورانهين شهر ۾ وڏي رعب تاب وارو ڏاهو بادشاھ رهندو هو. هن جي رعب ۽ داٻي جي ڪري ماڻهو کانئس ڊڄندا هئا. جڏھن ته سندس ڏاهپ جي ڪري، ساڻس پيار به ڪندا هئا.

Saturday, May 30, 2015

بادل جمالي ۽ سندس ڪهاڻين جو فڪري پس منظر محمد صديق منگيو

بادل جمالي ۽ سندس ڪهاڻين جو فڪري پس منظر
محمد صديق منگيو
سينيئر ڪهاڻيڪار بادل جمالي، ستر جي ڏهاڪي جو اهم ۽ نمايان تخليقڪار آهي، جنهن اسيءَ جي ڏهاڪي تائين سنڌي ادب کي شاهڪار ڪهاڻيون ڏئي، نه رڳو سنڌي ڪهاڻيءَ جي اعليٰ روايتن کي برقرار رکڻ ۾ پنهنجو قلمي ڪاپو ڪيو، پر انهن روايتن کي اڳتي وڌائڻ لاءِ به تخليقي پورهيو ڪيو.

Monday, May 25, 2015

هڪ بادشاهه جي ڳالهه - ڪومل رضا شيخ

هڪ بادشاهه جي ڳالهه
ڪومل رضا شيخ
ڪنهن زماني ۾ هڪ بادشاهه کي آفيم واپرائڻ جي ڏاڍي عادت هئي. هڪ ڏينهن هڪ وزير چيس: بادشاهه سلامت گستاخي معاف ٿئي ته اوهان جي خدمت ۾ ڪجهه عرض ڪرڻ چاهيان ٿو؟ بادشاهه چيس ته، چئو! ڇا ٿو چوڻ چاهين… وزير چيس: حضور اوهان آفيم واپرايو ٿا، جيڪا تمام خراب عادت آهي، انهيءَ جو نتيجو به خراب نڪرندو، ڪڏهن اهڙو وقت به اوهان مٿان ايندو جو اوهان دشمن ۽ سڄڻ کي نه سڃاڻي سگهندئو، چوري ڪندؤ ۽ ڪوڙ ڳالهائيندئو. بادشاهه وزير جي ڳالهه ٻڌي حيران ٿي ويو، وزير کي چيائين: اڙي وزير! اڄ وري اها ڪهڙي نئين ڳالهه پيو ڪرين. آئون ته آفيم روز واپرائيندو آهيان. سو اڄ ڪيئن ٿو چوين ته آئون سڄن ۽ دشمن سڃاڻيندس، چوري ڪندس ۽ ڪوڙ ڳالهائيندس؟ وزير چيس: بادشاهه سلامت جئين آئون چوان ٿو، تيئن ٺيڪ آهي، ڪجهه ڏينهن مُهلت ڏيو ته اوهان کي اها ڳالهه ثابت ڪري ڏيکاريندس.

حق ڦٻائڻ جو انجام - نارائڻ کتري

حق ڦٻائڻ جو انجام
نارائڻ کتري/ مٺي ٿرپارڪر
ڪنهن ڳوٺ ۾ هڪ ذميندار رهندو هو، هو هڪ ظالم، ڪنجوس ۽ حق ڦٻائو ماڻهو هو. هُو هر ڀيري پنهنجي ڪنهن نه ڪنهن هاري جا پئسا کائيندو هو. ڪنهن جو پگهار ته ڪنهن کان گهڻو ڪم ڪرائي سندس اجورو کائيندو هو. پر جيڪڏهن ڳوٺ جا هاري هن وٽ ڪم نه ڪن ته سندس گذارو نه ٿي سگهندو هو. ان لاءِ پيا هن وٽ ڪم ڪندا هئا.

Sunday, May 24, 2015

پڙهڻ جو پڪو ارادو - احسان هاليپوٽو

پڙهڻ جو پڪو ارادو
احسان هاليپوٽو
ربو… او… ربو… اڙي ڇورا ڪٿي آهين؟ ڪيڏانهن گم ٿي ويو آهين. سڏ جو جواب ئي نه ٿو ڏين. ربوءَ جي ماءُ چيس: ربوءَ جا پيءُ مون ربنواز کي اسڪول مولڪيو آهي، جيئن ٻه اکر علم جا پرائي سگهي، پنهنجو پٽ ربنواز پڙهي پيو ته کيس نوڪري به ملي ويندي، پاڻ به سٺا ۽ سُکيا ڏينهن ڏسندو ته اسان کي به سٺا ۽ سُکيا ڏينهن ڏيکاريندو. تون الله تي رک… ربنواز پڙهي پوندو ۽ کيس سٺي نوڪري به ملندي، الله منهنجي ٻچڙي کي وڏي ڄمار ڏئي. ربوءَ جي ماءُ دڪيءَ تي لسي ولوڙيندي پٽ کي دعا ڏئي رهئي هئي. ربوءَ جو پيءُ ڪتر ٿيل لوسڻ جو گاهه چيڪي مٽيءَ جي ٺهيل آهر ۾ بهه سان ملائي هڪ ڳئون، مينهن ۽ ڏاندن جي جوڙي کي ڏئي رهيو هو. تنهن چيو، ربو وري ٿي ويو آهي ربنواز… ڀلا پڙهي ڪهڙا ڦاڙها ماريندو؟ يا ڪهڙا وري پڙهي اَڪَ ڪارا ڪندو؟ اسان جا ابا ڏاڏا ۽ پڙ ڏاڏا وري ڪهڙو پڙهيل هئا جو ربوءَ کي اسڪول موڪليو اٿئي؟ ڪل ته ڪان ٿڙي اَٿئي، وڏيري کي خبر پئي ته اصل پوليس کان ٻڌرائي جيل ۾ پادر هڻائيندو. تو ربوءَ کي اسڪول ڇو موڪليو؟ سڀاڻي کان ربوءَ جو اسڪول وڃڻ بند ۽ هو مون سان گڏجي ٻنيءَ جو ڪم ڪندو ۽ هاريءَ جو پٽ آهي سو هاري ٿيندو. سمجهئي يا نه؟ ربوءَ جي پيءُ فيصلي ڪرڻ واري انداز ۾ چيو. ربوءَ جي ماءُ چيس: تنهنجا به حوصلا اصل صفا خطا ٿي ويا آهن. دنيا وڃي چنڊ تي پهتي آهي، تون اتي جو اتي آهين. لڪير جو فقير… هاريءَ جو پٽ هاري ٿيندو. تون سوچ؟ تون ٿورو پنهنجي سوچ کي به تبديل ڪر. ڇا هاريءَ جي پٽ کي پڙهڻ نه گهرجي؟ نوڪري نه ڪرڻ گهرجي؟ هي ڪٿان جو انصاف آهي؟ تون ڪن کولي ٻڌ…. ڇو ته ربوءَ جا پيءُ تون ٿورو ٻوڙو به آهي، ربنواز پڙهندو… اڄ ربو اسڪول پاڻ ويو آهي. گهڻن ڏينهن کان چئي پيو ته امان! مون کي پڙهڻو آهي. ٻيا ٻار به اسڪول ويندا آهن، مون کي به اسڪول موڪل، ضد پئي ڪيائين، تنهن ڪري مون کيس تيار ڪري اسڪول موڪلي ڇڏيو، منهنجي ٻچڙي کي ڇڏ ته پڙهي، ٽن پٽن ۽ ٻن ڌيئن ۾ سڀني کان ننڍو اٿئي، تنهن کي ته پڙهاءِ ٻين ٻارن کي ته ڪونه پڙهايو اٿئي.! ربوءَ جي پيءُ چيس: چڱو چڱو هاڻي تون ماٺِ به ڪر، منهنجو ته مٿو ئي کائي وئي آهين. مون فيصلو ڪري ڇڏيو آهي ته سڀاڻي کان ربو اسڪول پڙهڻ نه ويندو. ربوءَ کي اچڻ ڏي ته کيس سڌو ٿو ڪيان. ماءُ خاموش ٿي وئي. ربنواز اسڪول ۾ پڙهي موڪل ٿيڻ کان پوءِ گهر موٽي آيو، ربنواز جو اسڪول ۾ پهريون ڏينهن سٺو گذريو، هُو تمام گهڻو خوش هو، گهر اچڻ سان ماءُ کي خوشيءَ مان سڀ ڪجهه ٻڌايائين، ماءُ کانپوءِ واري واري سان ۽ هڪ هڪ وٽ وڃي پنهنجن ڀائرن ۽ ڀيڻن کي خوشيءَ مان سڀ ڪجهه ٻڌايائين ته اسڪول ۾ سندس پهريون ڏينهن ڪيئن گذريو ۽ کين اهيو به ٻڌايائين ته هوءَ هاڻي پڙهندو، روزانو اسڪول ويندو ۽ هو پڙهڻ جو پڪو ارادو ڪري چڪو آهي.

هڪ هنج جي ڪهاڻي

هڪ هنج جي ڪهاڻي
هڪڙو هو هنج پکي. صفا بي عقل هو. بنهه چريو چٽ. ويتر وري جو ريس ۽ هٻڇ هئس، سو ڪنهن سان به نه پوندي هئس. هٻڇ به اهڙي، جو جيڪا شيءِ ڏسي تنھن لاءِ چوي ته؛ مون وٽ هجي. سدائين پيو ٻين سان وڙهندو هو. ڀلا اهڙي هنج جو ڪير دوست ٿيندو؟ کيس ڏسي هر ڪو پيو پري ڀڄندو هو ۽ ائين چوندو هو؛ “مار! هيءُ ته ڏسو پنهنجي وتِ کان پيو ٻاهر وڃي.”

سچي محنت جو ڦل - احسان هاليپوٽو

سچي محنت جو ڦل
احسان هاليپوٽو
هڪ هاريءَ کي ٻه پٽ هئا. هڪ جو نالو رشيد ۽ ٻئي جو وسيم هيو. جڏهن رشيد ۽ وسيم پڙهڻ لائق ٿيا ته سندن والد، کين اسڪول موڪليو.

Tuesday, May 5, 2015

سنڌي ڪهاڻي اردو ادب جي آبرو بڻجڻ لڳي آهي - رکيل مورائي

سنڌي ڪهاڻي اردو ادب جي آبرو بڻجڻ لڳي آهي
رکيل مورائي


سنڌي ڪهاڻيءَ کي کڻي ۽ ان جي هڪ سئو سالن جي سفر کي کڻي، ڪجهه اهم لکڻ جي گُهرج بهرحال مسلسل رهي ٿي، ائين نه ٿيڻ سبب سنڌي ڪهاڻيءَ جي سفر جي سُڌ نه پوڻ اوس آهي.

سنڌي ڪهاڻيءَ جي سموري سفر کي نه کڻي مان ڪهاڻيءَ جي هڪ اهم حوالي ۾ ڪجهه لکڻ جي خواهش جو شايد پوراءُ ڪري رهيو آهيان. سنڌي ڪهاڻيءَ جو هيءُ اهڙو حوالو آهي، جيڪو سندس (سنڌي ڪهاڻيءَ) جي معتبرائپ وڌائڻ جو هڪ سبب آهي. ٻيءَ طرح سنڌي ڪهاڻيءَ کي سنڌي ادب ۾ معتبر حوالو ڏيارڻ ۾ ڪي گهڻا نالا نه آهن جيڪي حوالي طور معتبر ڄاتا وڃن ۽ جيڪي آهن انهن مان هڪ حوالو اخلاق انصاري آهي.