Sunday, July 23, 2017

سمجهه - ھدايت منگي

سمجهه
ھدايت منگي
        او....هِيا، هوءَ اچي پئي. تکي جهڙي هرڻي، ۽ پنهنجي وايو منڊل بابت شڪي به ان وانگر. در در تي، ٻنهي پاسي، گهٽيءَ کُٽڻ تائين لئوڻا هڻندي، ڪِن کليل دروازن ۾ بيٺل سندس اوسيئڙو ڪڍندڙ نوجوانن جون ميڇون سهندي، ڪڏهن مُرڪندي ڪڏڪندي ته ڪڏهن بنهه ڊنل هرڻيءَ جان ڇال هڻي دروازا پوئتي ڇڏيندي پئي اچي.
        پنهنجي باري ۾ ايتري ته واچ فل جو ڀانءِ ته اجهو ٿو ڪو جَهٽي وٺيس. ڦِڙت...........ڦِڙت...........ڦڙت........... اسپنج جي چمپل کي ڦڙڪائيندي گهرن اندر ويٺلن کي محسوس ڪرائيندي، ته هوءَ وڃي پيئي، جهاٽڪي ۾ منهنجو در به لنگهي وئي آهي.


        منهنجي ميڇ تي مُرڪي ڇال ڏئي وٺي گهٽيءَ ۾ ڊوڙ پاتي اٿائين ۽ جيئند خاصخيليءَ واري جهوپڙيءَ جي وڪڙ ۾ لڙي وئي آهي. شايد مُرڪ سندس مَرَڪُ هجي، نه ته هيليتائين اچي ٺهڪو ڪري ها. ايئن ئي ٿي مرڪي. اڄ شايد ڪنهن شئمپوءَ سان وهنجاريو اٿس، جو وار وار پَئي ٻهڪيُس. ٻنهي لئونڻن کي اڇلون ڏيندي پئي وئي ته سڄي سينڌ به پئي جرڪيس.
        خير، پاڻ ويهي ٿا ميوزڪ ٻڌون، اچي ته سندس مهرباني، جي نه اچي ته به شال خوش رهي، آباد رهي.
        اهو آٿت ڪري اچي ريڊئي جو ٻيڙو کوليو اٿم. اڃا ڪانه کُلي آهي آڪاشواڻي. اڄ الائي ڇو وقت ئي نه ٿو پيو گذري. جونء پيرٿو گِڙڪي. هڪڙو انتظار ته لٿو. هيءَ ته اچي پاڙي وارين جهوپڙين ۾ پئي آهي. هاڻي شام تائين اتي ئي هوندي. ٻيڙي ماچيس لاءِ ضرور نڪرندي ته هتان لمڪوهڻندي ويندي. چمپل جا ٺڪاءَ ڪڍندي ويندي. باقي رهيو لتا جي سڳداسي گيت جو انتظار سو به اِجها آڪاشواڻي کُلي......
        مان مسواڙ جي ڪوٺيءَ ۾ موٽي اچي ٿو کٽ تي اڌ پاسيرو ليٽان. سوچيان ٿو، هو پاڙي ۾ جيڪو اخبار نويس اچي رهيو آهي، ان کان پڇان. عورت جي فطرت ڇا ٿيندي آهي، هيءَ ڪيئن ٿي لڳيس. سڄو ڏينهن، ۽ هر موضوع تي ٿو ڳالهائي. ڏسان هن جي باري ۾ ڇا ٿو چوي، لڳي ته تجربيڪار ٿو. مون وانگي ماستر به رهيو آهي. ڀوڳ جهڙا تجربا ٿو ٻڌائي ماستريءَ جا، متان هن مهل به ويٺو هجي. واندو ته هوندو آهي سڄو ڏينهن. ڏسانس، متان ڪچهري ٿي به وڃي.
        اٿان ٿو ۽ دروازو بند ڪري هن ئي گهٽيءَ ۾ سندس گهر لنگهي ٿو وڃان.
...........................................................
ويٺو آهي. ڪو ڪتاب کوليون پڙهي پيو. در کلڻ جي آواز تي رڳو اکيون ڪتاب مان ڪڍي مون ڏي نهاريو اٿائين. هروڀرو ٽرڙي اٿ ويهه اصل ڪري ئي ڪانه ٿو.
”اچ، اچ...........“
سڏيو اٿائين. ڪتاب لوڏي سامهون واري کٽ تي ويهڻ جو اشارو ڪيو اٿائين ۽ ”هڪ منٽ“ جي اجازت ورتي اٿائين. ڪتاب ۾ شايد ڪا اهڙي ڳالهه پيو پڙهي، جا ڇڏڻ نه ٿو چاهي، پوءِ به مان ته ويهندو مانس.
        اِجهو ڪتاب کي ٺپي مٿن کان رکي ڇڏيائين ۽ اتساهه مان مون ڏي ڏسي مرڪيو آهي.
”سئوٽ ڪهڙا حال احوال آهن؟“
”تنهنجي دعا ٿي کپي“ جواب ٿو ڏيانس.
”منهنجي دعا ٿي کپئي“ چئني لفظن کي الڳ الڳ زور ڏئي، چٽو ڪري اچاري ٿو.
”هائو...........“
”سئوٽ! هڪ ڳالهه ٻڌ. دعا تي هلندڙ مخلوق پنهنجي شان کي نه ٿي سڃاڻي. توکي ايترو خوار خراب نه ٿيڻ کپي. دعا گهرڻ سماجي لحاظ کان انتهائي قِسم جي ڪمزوري آهي ۽ مذهبي لحاظ کان ايمان جي ڪچائي.“
”بس سئوٽ تنهنجيون ڳالهيون سمجهڻ ۾ ڏکيون اينديون.“ پنهنجي دل جي سچي ڳالهه ٿو چوانس.
”انهن کي سمجهڻ لاءِ به وري ڪي استاد کپن.“ مون وري ڳالهايو.
”نه، ائين ڪونهي. پنهنجي زندگيءَ جي وسعتن ۾ ڀرپور نهارَ وِجهه، ان کي سمجهڻ ۽ پروڙڻ جي ڪوشش ڪر. پوءِ تون به اها ئي ڳالهه ڪندين جا مان ٿو ڪيان“.
        هونئن هن اخبار نويس جي اها عادت رهي آهي ته زندگيءَ کي گهرو ڏسندو ۽ انسان کي ڪل سمجهندو. سڀ ڪجھه ان مان ڳولڻ جي ڳالهه ڪندو. پاڻ کي ايڏي وڏي ڳالهه سمجهه ۾ اچي ڪانه ٿي.
        سگريٽ ٿو ڀري. تماڪ ڪڍڻ لاءِ ان کي مهٽي ويٺو. چرس جي ذرڙي اڳ ۾ ئي ڪڍي ويهاڻي تي رکي اٿس. اها لونجهه مڙيوئي اٿس. سندس مصروفيت جو وجهه وٺي پڇانس ٿو، ”سؤٽ ڏي خبر زائفان ذات جي باري ۾ تنهنجو ڪهڙو خيال آهي.“
”ويچاري هر هنڌ ڏچي ۾ آهي. ڪجھه معاشرن کيس صحيح حيثيت بخشي آهي، باقي ڏوجهرن ۾ آهي. اتي به، جتي سندس زندگي ٻين جي عمل جي محتاج آهي، ۽ اتي به جتي هوءَ مختيار ڪل آهي. ٻنهي صورتن ۾ هارتي ۾ آهي. جنهن جنهن هنڌ اها نه گهٽ آهي ۽ نه وڌ، اتي مردن جهڙي آهي. جي سُکيا آهن ته هوءَ به سُکي آهي، جهڙا اهي آهن تهڙي هوءَ به آهي. جيئن مون چيو، نه گهٽ نه وڌ.“
        هاڻي هن سان ڪهڙو بحث کوليان. جواب ئي اهڙو ٿو ڏئي جو ماڻهو سُڪ ٿيو وڃي. پر وري به پڇانس ٿو، ”سؤٽ، هي فاحشائون گهمنديون ڦرنديون ٿيون وتن، انهن جي باري ۾ تون ڇا ٿو چئين.“
”ڪهڙيون فاحشائون؟“ معنيٰ خيزي ڀري، ساڳي ئي سوال جو اڌ جواب ته سوال پڇندڙ کان ئي وٺيو ڇڏي. هاڻي مون کي سندس سوال ٻڌي پنهنجو گهربل جواب به مليو ٿو وڃي ته اهي فاحشائون نه پر مجبور عورتون آهن، پر چوانس ٿو، ”هي بنگالڻيون“.
”هي جيڪي گهر گهر پورهيا ڪنديون ٿيون وتن نه، اهي ٿو پڇين. اهڙا پورهيا ته سنڌياڻيون، پنجاپڻيون مهاجرياڻيون، پٺاڻيون، بلوچياڻيون، سڀ پيون ڪن. تون ڪنهن ڪنهن کي فاحش ٿو سمجهين.
هر پورهيت کي ٿو سمجهين ڇا؟“
        هاڻي پورهيتن جو ذڪر ڪري مون کي منجهائيندو. مان ته سڌو سنئون هن بنگالڻ بابت راءِ ٿو پڇڻ چاهيان. ڇو نه سڌو پڇانس.
”سؤٽ، تنهنجي ڳالهه پوري، پر هيءَ اسانجي پاڙي واري آمني ڪيئن آهي. سڃاڻيس نه، ايمبيسي سگريٽ پيئندي آهي.“
”هائو، هائو، اها ويچاري به عجيب نموني جئري اٿئي.“
”ڪيئن سؤٽ! تون سڃاڻينس ڇا ايترو؟“
”هائو، مون وٽ ايندي آهي. پورهئي جي ڳولها ۾ آهي“
جيترو به ۽ جيڪو به مليس، ويچاري ڪري ٿي“.
”چئبو ته ايتري سڃاڻپ ٿي وئي اٿو ٻيو..............“

مون کي ان تي حيرت به ٿئي ٿي ته خوشي به. ڇو ته جنهن مقصد سان وٽس آيو آهيان، ان بابت هو  اڳ ئي واقف آهي. واقف ته هي هر ڳالهه کان ٿو لڳي، پر هڪ ڀيرو ملڻ سان ماڻهوءَ کي سمجهي ڪيئن ٿو وڃي، اهو هن کي انصاف آهي.

No comments:

Post a Comment