Sunday, February 20, 2011

سانگ ڪنچل جون گهمتاريون - الطاف شيخ

سانگ ڪنچل جون گهمتاريون
الطاف شيخ 

سانگ ڪنچل هڪ ننڍڙي هرڻ جو قسم آهي جيڪو ملائيشيا جي جهنگلن ۾ رهي ٿو. هي جانور جيتوڻيڪ قد ۾ۡ ننڍو- فٽ کن ڪو مس ٿئي ٿو. پر عقل ۾ تمام اڪابر، بهادر ۽ چالاڪ آهي. پاڻ کان وڏن جانورن کي کن پل ۾ بيوقوف بنايو رکي.


هڪ ڏينهن سانگ ڪنچل درياهه جي ٻئي پار سنهن ڪچڙن پنن وارو گاهه ڏٺو.
”اڄ مون کي انهن ڪچڙن پنن واري گاهه جو مزو ماڻڻ کپي.“ هن دل ئي دل ۾ سوچيو، ”پر درياهه ڪيئن پار ڪجي؟“
درياهه جي ڪناري تي پهچي ٻي ڀر وڃڻ جي ڪا واهه ڳولڻ لاءِ هيڏانهن هوڏانهن واجهايو. ايتري ۾ هن جي نظر مانگر مڇن جي سردار تي پئي جيڪو ان وقت اُس ۾ پٺي سيڪي رهيو هو.
”مانگر مڇ“ هن رڙ ڪري چيو، ”توکي خبر آهي ته اسان هرڻن جو  ڪٽنب توهان مانگر مڇن کان تمام گهڻو وڏو آهي؟“
”ڪنچل ڇا پيو بڪين،“ مانگر مڇ ڪاوڙ مان جواب ڏنو، اسانجي خاندان ۾ پنجاسي ته فقط وڏا مانگر مڇ آهن. ان کان علاوه ڪيترائي ننڍا ننڍا پڻ توهان جو سڄو ڪٽنب ڏهن هرڻ جو به ناهي.“
”آءٌ جيسين سڀني کي ڳڻيان نه تيسين ڪيئن اعتبار ڪريان.“ سانگ ڪنچل چيو، ”تون هيئن ڇو نٿو ڪرين جو کين قطار ۾ بيهار جيئن آئون کين ڳڻي وٺان.“
”ائين به صحيح آهي.“ مانگر مڇ مڃيو.
مانگر مڇ جي سڏ تي هڪدم سندس مٽ مائٽ دوست احباب اچي گڏ ٿيا.
”مانگر مڇ“ سانگ ڪنچل چيو، ”جيئن ته تون سردار آهين سو پنهنجي قبيلي جي مانگر مڇن کي چئه ته درياهه جي هن ڪناري کان وٺي ٻئي تائين سڌي قطار ڪري بيهن جيئن آئون کين جلدي ڳڻي وٺان.“
مانگر مڇن جي اڳواڻ حڪم ڏنو ۽ سڀ مانگر مڇ درياهه جي اورئين ڪپ کان پرئين تائين سڌي قطار ٺاهي بيٺا. ان بعد سانگ ڪنچل هڪ هڪ مانگر مڇ جي پٺيءَ تي ٽپ ڏيندو، ”ساتو، دوعا، تيگا، امپت.... (هڪ، ٻه، ٽي، چار...) ڳڻيندو وڃي ٻي ڀر کان نڪتو. ”ها. ها. ها!“ هن ٻي ڀرتي بيهي ٽهڪ ڏنو، ”بيوقوف مانگر مڇو، مون توهان کي چريو ٺاهيو. مون ته فقط درياهه پار ڪرڻ ٿي چاهيو.“
ڪجهه ڏينهن بعد، سانگ ڪنچل ڏٺو ته مانگر مڇن جو اڳواڻ ڪکن پنن ۽ وڻن جي سڪل شاخن سان ندي جي ڪناري تي هڪ لڪل گهر ٺاهي رهيو آهي.
سانگ ڪنچل سمجهي ويو ته مانگر مڇ لڪڻ لاءِ جاءِ ٺاهي رهيو آهي ته جيئن ئي هي پاڻي پيئڻ لاءِ درياهه جي ڪناري تي اچي ته مٿس حملو ڪري.
سانگ ڪنچل ان ڪري اتان ڀڄي جهنگل ڏي هليوويو جتي هن جي چيتي سان ملاقات ٿي.
”چيتا“ سانگ ڪنچل چيو: ”جيڪڏهن توکي کائڻ لاءِ ٿلهو متارو مرون کپي ته منهنجي پٺيان پٺيان اچ.“
”ٿلهو متارو مرون!“ چيتو چپ چٽڻ لڳو. ”اهڙي مزمانيءَ جي ڳولا ۾ ته آئون ڪيترن ئي ڏينهن کان آهيان. جهٽ پٽ مون کي اوڏانهن وٺي هل.“
سانگ ڪنچل چيتي کي گهمائيندو گهمائيندو درياهه جي ڪپ تي ان هنڌ وٺي آيو جتي مانگر مڇ گهر ٺاهي سانگ ڪنچل جي انتظار ۾ لڪل هو.
”شش!“ سانگ ڪنچل ڀڻڪيو، اهو ٿلهو متارومرون ان کي گهر ۾ ستل اٿئي. ان کان اڳ جو هو ننڊ مان اٿي پئي تون جهٽ پٽ کائي وڃينس.“
ٿورو وڌيڪ اڳيان ٿي چيتي زور سان ان مٿان ٽپ ڏنو. مانگر مڇ جو ٺهيل ڪمزور گهر ڇيتون ڇيتون ٿي ويو ۽ چيني مانگر مڇ جي پٺيءَ تي اچي ڦهڪو ڪيو.
اهو ته چئي نٿو سگهجي ته هڪ ٻئي کي ڏسڻ سان ڪنهن کي گهڻو تعجب لڳو- چيتي کي يا مانگر مڇ کي، ڪجهه سيڪنڊن لاءِ ٻئي هڪ ٻئي کي گهوريندا رهيا ۽ پوءِ ٻئي ڄڻا هڪٻئي کي ٻکين پئجي ويا. ڪڏهن مانگر مڇ هيٺان ته چيتو مٿان ۽ ڪڏهن چيتو هيٺان ته مانگر مڇ مٿان.
اهڙيءَ طرح هنن جي لڙائي آڌي رات تائين هلندي رهي تان جو ٻئي ڄڻا ڍيري ٿي ڪري پيا.
توهان پاڻ سوچي سگهو ٿا ته ان ڳالهه تي چينين کي ڪيتري ڪاوڙ لڳي هوندي ته هو هڪ سانگ ڪنچل جهڙي ننڍي جانور جي هٿان بيوقوف بڻجي ويو. هن سانگ ڪنچل کي سيکت ڏيڻ جو پڪو پهه ڪيو.
ٻئي ڏينهن سانگ ڪنچل هڪ وڻ هيٺان نرم ۽ مٺو گاهه ٻاڙيندي نظر آيو. ڄڻ ڪا ڳالهه ئي نه ٿي هجي. هو بيحد خوش هو ته هن چيتي کي بيوقوف بڻايو ۽ اهو سوچي هو مرڪندو رهيو.
اوچتو هڪ وڏي گجگوڙ ٿي جنهن جي آواز تي سڄو وايو منڊل ڌڏي ويو. هيڏي وڏي رڙ کان سانگ ڪنچل به ڏڪي ويو.
”ها! ها! اڄ تون مون کان ڀڄي ڪيڏانهن وڃي سگهندين؟“
پر سانگ ڪنچل هن کان گهڻو گهڻو چالاڪ هو. هن هڪدم وڏي ڇال ڏيئي چيتي جي چنبي کان پاڻ بچائي ورتو. پٺيان چيتو ڪاوڙ مان وڻن جون ٽاريون ۽ ٻوڙها ڀڃندو رهيو.
ساهه بچائڻ جي ڊوڙ ۾ سانگ ڪنچل هڪ اونهي کڏ ۾وڃي ڪريو جنهن مٿان سڪل پن ۽ ٽاريون هجڻ ڪري کيس ڊوڙڻ مهل نظر ئي نه آئي. خوش قسمتي سان هن کي ڪا رهنڊ رانپوٽو نه رسيو. هاڻ هو چيتي کان ته پاڻ بچائي آيو پر هن کڏ مان پاڻ کي ڪيئن ٻاهر ڪڍي؟
هن ٻاهر نڪرڻ لاءِ کڏ جي اونهي ڀت تي چڙهڻ جي تمام گهڻي ڪوشش ڪئي پر اها ايتري لسي ۽ ڊگهي هئي جو ٻاهر نڪري نه سگهيو. آخر ٿڪجي ٽٽجي پٽ تي ويهي مٿي نيري آسمان ڏي ڏسڻ لڳو. نهاريندي نهاريندي هن کي اوچتو هڪ جهنگلي ڪتو نظر آيو جيڪو پڻ غور ۽ عجب مان هن کي مٿان ڏسڻ لڳو.
”هيلو!“ جهنگلي ڪتي رڙ ڪري ڪنچل کي کيڪاريو، ”تون اهو هيٺ ڪرين ڇا پيو؟“
”ڇا آسمان ڪرڻ جي افسوس ناڪ خبر اڃا تو نه ٻڌي آهي.“ سانگ ڪنچل ڊيڄاريندي چيس، ”سڄي جهنگل ۾ هيءَ ئي هڪ حفاظت واري جڳهه آهي.“
جهنگلي ڪتي ڊپ وچان آسمان ڏي ڏٺو. پوءِ هن سانگ ڪنچل کي التجا ڪئي. ”مهرباني ڪري مون کي به پاڻ وٽ لڪاءِ، جيئن آئون به ان آفت کان بچي سگهان.
”چڱو،“ سانگ ڪنچل وراڻيو، ”جيئن ته تون هڪڙو ڄڻو آهين سو تو اڪيلي لاءِ آئون ايتري جاءِ ٺاهي سگهان ٿو. هليو اچ يار.“
جهنگلي ڪتي مٿان ٽپ ڏنو ۽ هيٺ کڏ ۾ ماٺ ڪري آسمان ڪرڻ جو انتظار ڪرڻ لڳو.
ڪجهه دير کانپوءِ هن سانگ ڪنچل کي آهستي چيو، ”ڪيڏي دير ٿي وئي آهي پر آسمان تي اڃا ڪرڻ جو نالو به نٿو وٺي.“
”ها واقعي. آسمان ڏاڍي دير ڪئي آهي.“ ڪنچل وراڻيو، ”آئون ڀلا مٿي وڃي معلوم ڪري ٿو اچان ته ڪهڙي ڳالهه ٿي آهي. اچ. مونکي ڍڍٻلي ڏي ته مٿي چڙهان.“
جهنگلي ڪتي سانگ ڪنچل کي پنهنجن ڪلهن تي کنيو. جتان هو ٽپ ڏيئي کڏ کان ٻاهر نڪري آيو ۽ پوءِ پنهنجي راهه وٺي روانو ٿي ويو. پويان هن غريب جهنگلي ڪتي جو ذرو به نه سوچيائين.
جهنگلي ڪتو انتظار ٿي ڪندو رهيو. پوءِ سمجهي ويو ته سانگ ڪنچل هن سان هڪ ذليل چرچو ڪيو آهي ۽ پوءِ مدد لاءِ ڪا دير ڀؤنڪندو رهيو. خوش قسمتيءَ سان هن جو هڪ ڀاءُ اتان لنگهي رهيو هو جنهن پنهنجي جهنگلي ڪتي ڀاءُ جي ڀؤنڪار سڃاڻي کيس ان کڏ مان ٻاهرڪڍي ورتو.
هڪ شام جو سانگ ڪنچل ٻيلي ۾ هيڏانهن هوڏانهن گهمي رهيو هو. اوچتو هن جي ڪنن تي وڻ جي ٽارين ٽٽڻ جوآواز پيو. هن هڪدم پٺيان مڙي ڏٺو. ڪو گهڻو پري به نه، اهو ساڳيو چيتو صاحب سندس پٺيان اچي رهيو هو.
سانگ ڪنچل وٺي زور سان ڊوڙ پاتي، پر چيتو به سندس پٺيان لڳو آيو.
ڪجهه گهڙين کانپوءِ، سانگ ڪنچل ٿڪجي ساڻو ٿي پيو. ”مون کي هن چيتي مان جان بچائڻ جو سوچڻ کپي.“ هن دل ئي دل ۾چيو.
ايتري ۾ هن جي نظر سامهون واري وڻ تي هڪ ڏينڀن جي ماناري تي پيئي. ماناري کي ڏسي سانگ ڪنچل کي چيتي کي بيوقوف ٺاهڻ جي اٽڪل دماغ ۾ آئي.
هن هڪدم ڊوڙڻ بند ڪري، ان وڻ هيٺان ويهي رهيو. ايتري ۾ چيتو صاحب به اتي اچي پهتو.
”هيلو، سانگ ڪنچل!“ چيئي چيو، ”تون هتي ويهي ڇو رهيو آهين؟“
”هتي منهنجي ڊيوٽي لڳل آهي. آئون راجا سليمان جي فوج جي سار سنڀال لهي رهيو آهيان.“ ڪنچل ڏينڀن جي ماناري ڏي اشارو ڪندي وراڻيو، ”هن ماناري کي ڌڪ هڻڻ جي ڪنهن کي به اجازت ناهي.“
”هل ڙي هل،“ چيتي رڙ ڪندي چيو، ”وڏو آيو آهي مونکي منع ڪرڻ وارو.آئون ٿو ان کي ڌڪ هڻان، ڏسان ته تون مون کي ڇا ٿو ڪرين.“
”سائين چيتا! مهرباني ڪري متان انهن جو نالو ورتو اٿئي.“ سانگ ڪنچل مڪاريءَ سان کيس عرض ڪيو.“ جيڪڏهن تون ائين ڪندين ته راجا سليمان مون کي مارائي ڇڏيندو.“
”راجا سليمان کي پڇي ڪير ٿو.“ چيتي چيو، ”آئون اهو ڪندس جيڪو مون کي وڻندو.“
”ترس، ترس. مسٽر چيتا،“ سانگ ڪنچل عرض ڪيو ”مهرباني ڪري ٿورو ڀلا ترس جيئن آئون پري ٿي بيهان. ڇو ته راجا سليمان جي ڪاوڙ کان مون کي ڊپ ٿولڳي.“
مسٽر چيتي انتظار ڪيو جيستائين سانگ ڪنچل ڪجهه پري ٿي ويو. پوءِ هن ڏينڀن جي ماناري کي زور سان پنهنجو چنبو هنيو.
چنبو لڳڻ سان ڏيڀن جو مانار ڀور ڀور ٿي ويو ۽ منجهانئس سوين ڏمريل ڏينڀو نڪري آيا. سڀني گڏجي ڏنگن سان چيتي تي ايڏو حملو ڪيو جو هو رڙيون ڪري جهنگل ڏي ڀڄي ويو.
بعد ۾ چيتي صاحب محسوس ڪري ورتو ته سانگ ڪنچل هن کي هڪ دفعو وري بيوقوف بڻايو آهي ۽ ٻئي دفعي سانگ ڪنچل سان ملاقات ٿيڻ تي کيس ان ڏوهه جي چوکي سزا ڏيڻ جو سوچيو.



No comments:

Post a Comment