Monday, February 21, 2011

هرڻ جو شڪار - الطاف شيخ


هرڻ جو شڪار
الطاف شيخ 

هڪ ڏينهن ڪبايان پنهنجي سهري کي هرڻ ڦاسائڻ لاءِ ڪوڙڪو ٺاهڻ لاءِ چيو: ”سارين جي پوک پويان گذريل هفتي، مونکي ڪيترائي هرڻ گهمندي نظر آيا آهن. اچو ته ڪوڙڪو ٺاهي وڻن جي وچ ۾رکي اچون.“
”ڪبايان وڦلين ته نه پيو،“ سهري ٽوڪيندي چيس،  ”ڪوڙڪو ۽ تون ٺاهيندين!“
”ها. ها. بلڪل سچ ٿوچوان،“ ڪبايان پڪي ارادي سان چيو، هرڻ جي ڦاسي ويو ته پاڻ ٻئي ڄڻا ان جا حصا ڪري هفتوکن مزي سان کائي سگهنداسين.“


”مون کي ته سمجهه ۾ نه پيو اچي ڪبايان ته تون ڪهڙيون ڳالهيون پيو ڪرين. هن کان اڳ ته ڪڏهن به ڪم جي ڳالهه تنهنجي واتان نه ٻڌي اٿم. هي اڄ توکي ٿيوڇا آهي. ڪا بيماري ته نه لڳي ويئي اٿئي؟“
”نه، آئون بيمار بلڪل نه آهيان ۽ سنجيدگيءَ سان ٻڌائي رهيو آهيان ته اچو ته ڪوڙڪو گڏجي ٺاهيون ۽ جي هرڻ ڦاٿو ته اڌو اڌ ڪري کڻنداسين.“
”بهرحال ڳالهه هي آهي ته اڄ مون کان ڪم بلڪل نٿو پڄي.“ سهري وراڻيو.
”چڱو توهان ڀلي مونکي همراهي نه ڪرايو پر جي آئون هرڻ جهلي ٿو وٺان ته پوءِ مون کان حصو پتي هرگز نه گهرجو.“ ڪبايان چيو.
ڪبايان جي سهري ٿورو سوچيو. هن هرڻ جو گوشت کائڻ به چاهيو ٿي پر کانئس هن وقت ڪا محنت به نٿي پڄي جو کڻي هرڻ لاءِ ڪوڙڪو ٺاهي. هڪ ته سج جي تپش ساڙي رهي هئي ۽ ٻيو ته ٿڪل به ڏاڍو هو. هن ڪبايان کي چيو: ”چڱو هينئن ٿو ڪريان جو هرڻ لاءِ ڪوڙڪو ٺاهڻ جي ته مون ۾ هن وقت همت ناهي، باقي پکين جو ڪوڙڪو کڻي ٿو ٺاهيان. پر اهو ٻڌي ڇڏجانءِ ته منهنجي ڪوڙڪي ۾ ڪو پکي ڦاٿو ته ان مان توکي ڪوبه حصو نه ڏيندس ۽ سڄوئي پاڻ وٽ رکندس. سمجهئه.“
نيٺ ڪبايان اڪيلي سر هرڻ کي ڦاسائڻ لاءِ ڪوڙڪو ويهي ٺاهيو. ٻن ٽن ڪلاڪن جي لڳاتار محنت بعد اهو ٺهي تيار ٿي ويو. سندس سهري ته منٽن۾ پکي ڦاسائڻ جو ننڍڙو ڪوڙڪو ٺاهي ورتو.
”هاڻ مون کي ٻڌايو ته ڪير سست آهي،“ ڪبايان پنهنجي سهري کي چيو، ”اميد ته اڄ رات منهنجي ڪوڙڪي ۾ هڪ ٿلهو متارو هرڻ اچي ڦاسندو. پوءِ پاڻهي توهان کي پڇتاءُ ٿيندو ته منهنجي مدد ڇونه ڪيانوَ.“
سندس سهري ٽهڪ ڏيندي چيو: ”بلي! ڏسنداسون ته ڪهڙو نڀاڳو هرڻ تنهنجي ڪوڙڪي ۾ ٿو ڦاسي. مونکي پڪ آهي ته منهنجي ڪوڙي ۾ ٻه چار ٿلها متارا پکي ضرور ڦاسندا.“
ان رات ڪبايان ته ڏاڍو ٿڪل هو سو سمهڻ سان ننڍ کڻي ويس سندس سهرو صبح جو سوير ئي اٿيو ۽ جتي ڪبايان ستو پيو هو اتان پٻن تي آهستي آهستي هلي ڏٺائين ته ڪبايان اڃا گهاٽيءَ ننڊ ۾ هو. سو ڪنهن کي ٻڌائڻ بنا هي سڌو پنهنجي ڪوڙڪي وٽ آيو جتي هڪ به پکي ڦاٿل نه هو. ان بعد هي سارين جي پوک پويان جهنگل۾ويو جتي ڪبايان پنهنجو ڪوڙڪو منڍيو هو. ڇا کڻي ڏسي ته ڪبايان جي ڪوڙڪي ۾ هڪ ٿلهو متارو هرڻ ڦاٿو پيو آهي.
”واهه سائين واهه،“ هن دل .ئي دل ۾ چيو، ”لئه ٿي ويئي ڪبايان جي. چئبو ته هاڻ ڪبايان سڄو هفتو هرڻ جي گوشت مان وارا ڪندو ۽ مونکي هڪڙي ٻوٽي به نه ملندي، مون کي ضرور ڪجهه ڪرڻ کپي.“ پوءِ هن کي هڪ اٽڪل آئي. ”هڪ ڪم ڪري سگهجي ٿو ته هن هرڻ کي اتان ڪڍي پنهنجي ڪوڙڪي وٽ اچي ٽنگيانس. اهو ضرور آهي ته منهنجو پکين جو ڪوڙڪو آهي جنهن۾ڪو جانور ڪيئن ٿو ڦاسي سگهي، پر ڪبايان ڄٽ کي ڪهڙي خبر ان فرق جي.“
سو ڪبايان جي سهري اُن ٿلهي متاري هرڻ کي ڪبايان جي ڪوڙڪي مان ڪڍي اچي پنهنجي پکين واري ڪوڙڪي جي ڀر ۾ هڪ ٽاريءَ سان ٻڌو. ان بعد تکوتکو پنهنجي گهر موٽي آيو. ڪبايان اڃا تائين ننڊ ۾ هو. پاڻ به چادر تاڻي وري سمهي رهيو ۽ ڪبايان جي اٿڻ جو انتظار ڪرڻ لڳو.
جڏهن سج چڱو مٿي چڙهي آيو ته ڪبايان ننڊ مان اٿيو. ان کي اٿيل ڏسي هي به هنڌ تان اٿيو ۽اکيون مهٽي ڪبايان اڳيان ائين هلڻ لڳو ڄڻ هاڻ ننڊ مان اٿيو هجي.
”رات اهڙي ننڊ کڻي ويئي جو مس مس هاڻ اک کلي آهي. ڪبايان تون ڪر خبر رات ننڊ سٺي ڪيئي يا نه؟“
”ها مونکي ته سٺي ننڊ اچي ويئي هئي.“ ڪبايان وراڻيو.
”مونکي به اهڙي گهاٽي ننڊ اچي ويئي هئي.“ جو هاڻ تنهنجي هلڻ جي آواز تي اک کلي آهي. بهرحال ڪر خبر چار ڇاجي تياري آهي؟“
”پنهنجي ڪوڙڪي جي سار لهڻ ٿو وڃان ته ڪو هرڻ ڦاٿو يا نه رات جو خواب ۾ ڏٺو اٿم ته هڪ ٿلهو متارو هرڻ منهنجي ڪوڙڪي ۾ اچي ڦاٿو آهي.“ ڪبايان چيو.
”چڱو هل ته آئون به ٿو هلان.“ ڪابيان جي سهري چيو.
”هل ڀلي پر اها اميد هرگز نه رکجانءِ ته ڪو آئون هرڻ جي گوشت جو حصو توکي ڏيندس.“ ڪبايان چيو.
ٻئي ڄڻا گهران نڪتا، سارين جي فصل جو ٻنو ڏيئي جهنگ ڏي روانا ٿيا. جڏهن ڪوڙڪي جي ويجهو پهتا ته ڪبايان جو سهرو ڄاڻي واڻي ٿورو ٿورو پٺيان هلڻ لڳو جيئن ڪبايان ڀلي اڳيان وڃي پنهنجو ڪوڙڪو پهرين جانچي..
”ڪر خبر ڪجهه نظر اچي پيو؟“ سهري پڇيو
”نه، اڃا ته ڪجهه به نه.“ ڪبايان وراڻيو.
”آئون نٿو سمجهان ته ڪوڙڪي ۾ ڪي ڪجهه آهي.“
پوءِ جڏهن بلڪل ويجهو بيهي ڏٺائون ته منجهس ڪاريءَ وارا ڪک هئا. ڪبايان کي ڏاڍو ڏک ٿيو.
”ٺهيو. هاڻ هرڻ ئي نه ڦاٿو آهي ته مونکي ان جو حصو نه ملڻ لاءِ جيڪو ڏک هو سو هرگز ڪرڻ نه کپي،“ سهري چيو، ”ڏسان ته منهنجي پکين واري ڪوڙڪي ۾ڪو پکي ڦاٿو آهي يا نه. تون به گڏ هلندين.“
ڪبايان کي جيتوڻيڪ هاڻ ڪا دلچسپي نه رهي هئي پر پنهنجي سهري جي پٺيان هلڻ لڳو. جڏهن ڪوڙڪي جي ويجهو پهتا ته سهرو تکيون تکيون ٻرانگون ڀرڻ لڳو.
”منهنجي خيال ۾مون واري ڪوڙڪي ۾ ڪا شيءِ ڦاٿي پيئي آهي.“ اهو چئي هو پنهنجي ڪوڙڪي ڏي ڊوڙڻ لڳو. ”واهه ڙي واهه. ڪجهه ته ڦاٿوآهي. ڪبايان وارو ڪر ۽ اچي ڏس ته سهي ڪهڙو نه سٺو هرڻ ڦاٿو پيو آهي.“
ڪبايان هرڻ ڏي نهاريو. اهو واقعي هڪ ٿلهو متارو هرڻ هو جيڪو ڪوڙڪي سان گڏ وڻ جي ٽاريءَ ۾ ٽنگيو پيو هو. ڪبايان جي سهري ان کي هيٺ لاٿو. واهه واهه! ڇا ته متارو هرڻ آهي. هي سڄو هفتو مون لاءِ عيش ٿي ويو. ڪبايان تو لاءِ افسوس اٿم ته تون بکايل ئي رهندي.مڃين ٿو نه ته آئون ڀاڳن وارو آهيان.“
ڪبايان ڪجهه به نه ڪڇيو. سندس سهرو هرڻ کي ڪلهن تي رکي گهر ڏي روانو ٿيو. ڪبايان ڀت وانگر اتي ئي بيٺو رهيو ۽ ڪا دير پنهنجي سهري کي ويندو ڏسندو رهيو.
جڏهن سهري گهر اچي هرڻ کي لاٿو ته ان کي ڏسي سڀ خوش ٿيا. سندس زال۽ ڌيءَ تعريف ڪرڻ لڳيون ۽ سڄو هفتو هرڻ جو گوشت پيٽ ڀري کائڻ جو سوچي خوش ٿيون. ٻپهري تائين گهر جا سڀئي ڀاتي هرڻ جي گوشت کي وڍيندا ۽ صاف ڪندا رهيا ۽ پوءِ جڏهن نيرن ڪرڻ لڳا ته ڌيڻس پڇيو؛ ”بابا منهنجو مڙس ڪبايان نظر نه پيو اچي؟“
”خبر ناهي، توکي ته هن جي افعالن جي خبر آهي. پڪ ڪٿي ويٺي ويٺي ننڍ کڻي ويئي هونديس.“ سهري کين ٻڌايو. ان بعد ڪنهن به ڪبايان جو نه سوچيو ۽ هر هڪ پنهنجي ئي ڪچهري ۾لڳي ويو. شام تائين جڏهن ڪبايان نه موٽيو ته سندس سس رڙ ڪري چيو: ”ڪبايان جو اڃا تائين ڪو پتو نه پيو آهي. اجهو ته هاڻي رات به ٿي.“
”واقعي ڪبايان ڪيڏانهن گم ته  نه ٿي ويو آهي؟“
”ڪڏهن ڪڏهن يڪو ٻاهر هليو ويندو آهي پر هينئن ڪڏهن به نه ٿيو آهي. مانيءَ لاءِ ته هو ضرور موٽي ايندو آهي، اڄ ته سڄو ڏينهن نظر نه آيو آهي.“
”مون کيس صبح جو ڏٺو هو،“ سندس سهري چيو. ”ان وقت ته هو بلڪل چاق چڱو ڀلو هو. منهنجي خيال ۾ هن کي هرڻ نه ڦاسڻ جوڏک هوندو. ڄاڻ ته اچي نڪتو.“
ٿوري دير ٻي گذري پر هو گهر نه آيو. ڪبايان جي زال ۽ سس کي ايترو اچي فڪر ٿيو جو نيٺ ڪبايان جي ڳولا لاءِ تيار ٿيون. هنن کي اهوئي ڌيان ۾ هو ته شايد ڪبايان کي ڪو حادثودرپيش آيو هوندو. پهرين سارين جي فصل پويان جتي هن هرڻ لاءِ ڪوڙڪو لڳايو هو اتي ڪبايان کي سڀني ڳوليو پر اتي به نه مليو. ڪڏهن ڪڏهن منجهند جو ڪبايان هڪ وڻ هيٺان وڃي سمهندو هو. سو هاڻ هي سڀئي ڪبايان جي ان دلپسند جڳهه تي آيا پر اتي به هن جو ڪو پتو نه پيو.
”مون کي لڳي ٿو ته منهنجو پيارو ڪٿي درياهه ۾ ته نه ٻڏي ويو.“ ڪبايان جي زال روئندي چيو. ۽ پوءِ ٽيئي ڄڻا ڪبايان کي ڳولڻ لاءِ درياهه ڏي وڌيا.
درياهه جي ڪناري تي ڏسن ته ڪبايان پٿل ماري مٿي کي هٿ ڏيئي درياهه جي وهندڙ پاڻي کي به ڏسي رهيو آهي ته ڪجهه سوچي به رهيو آهي.
”ڪبايان! ڪبايان! تو ڇا پيو ڪرين؟“ پر ڪبايان ڪو جواب نه ڏنن ۽ سندس نظرون درياهه جي وهندڙ پاڻيءَ ۾ئي کتيون رهيون.
”ڪبايان ڇا ڳالهه آهي.“ سندس سهري پڇيو. ”چاق ته آهين؟“
ان تي ڪبايان ورندي ڏني، آئون هڪ عجيب شيءِ ڏسي رهيو آهيان.“ ۽ پنهنجو ڪنڌ مٿي ڪرڻ بدران پاڻيءَ ۾ ئي گهوريندو رهيو.
”عجيب شيءِ؟ اها ڪهڙي عجيب شيءِ آهي جيڪا تون ڏسين پيو پر اسان کي نظر نٿي اچي.“
”ڇا توهان کي نظر نه پئي اچي؟ چڱو وري پاڻي ڏي چتائي ڏسو.“
ان تي وري سڀني پاڻيءَ ڏي چتائي ڏٺو پر کين ڪجهه به نظر نه آيو. سڀني هڪ ٻئي ڏي تعجب مان ڏٺو. ڪبايان جي سهري اڳيان وڌي ڪبايان جي نبض تپاس ڪئي ته ڪٿي تپ دماغ تي اثر ته نه وڃي ڪيو اٿس. ”لڳي ٿو ته ڪبايان کي ڏينهن لڳي ويو آهي.“ ڪبايان جي زال ۽ سس هائوڪار ۾ ڪنڌ ڌوڻيون.
”وري چتائي ڏسو. ڇا توهان کي ڪجهه نظر نٿو اچي؟ ڪبايان پڇيو.
”چتائي ڇا ڏسون؟“ سهري وائڙن وانگر پڇيو. عجيب حرڪت جيڪا پاڻي ڪري رهيو آهي.“
”ڪهڙي عجيب حرڪت؟“
”اها ته هو ٽڪريءَ تان هيٺ واديءَ ڏي وهي رهيو آهي.“ ”ان ۾ ڪهڙي عجب جهڙي ڳالهه آهي؟“ سهري پڇيو. هن جي زال ۽ سس وري هڪ ٻئي ڏي تعجب ۽ فڪر مان ڏسڻ لڳيون.
”منهنجو مطلب آهي ته اهو ائين ڇو پيو وهي. واديءَ کان مٿي جبل ڏي ابتو ڇو نٿووهي؟“ ڪبايان پڇيو.
”اهو ان ڪري ڄٽ، جو اهو پاڻيءَ لاءِ ناممڪن آهي. پاڻي هميشه مٿاهين کان هيٺ وهندو آهي.“
”چئبو ته اهو پاڻيءَ لاءِ ناممڪن آهي. باقي هرڻ لاءِ ممڪن آهي ته جانورن جي وڏي ڪوڙڪي ۾ ڦاسڻ بدران وڻ ۾ ٽنگيل پکين جي ننڍڙي ڪوڙڪي ۾ ڦاسي پوي. جيڪڏهن هرڻ لاءِ ممڪن آهي ته پوءِ پاڻيءَ لاءِ به ممڪن ٿي سگهي ٿو.“
ڪبايان اهو چئي سهري ڏي منهن ڪيو. سندس زال ۽ سس به شڪي نگاهن سان سهري ڏي نهاريو ۽ سمجهي ويون ته اصل ڳالهه ڇا آهي ۽ هرڻ سهري نه پر ڪبايان ڦاسايو آهي. اهو حال ڏسي سهرو ڏاڍو شرمندو ٿيو ۽ ماٺ مٺوڙي ۾ اتان کسڪي ويو.
ان بعد ڪبايان هرڻ جو سڀ گوشت پاڻ رکيو ۽ سڄو هفتو پاڻ، سندس زال ۽ سس کائيندي رهي. جڏهن گوشت ختم ٿيو ته ڪبايان پنهنجي سهري وٽ آيو ۽ چيو ”آئون ايترو ڪمينو نٿو ٿيڻ چاهيان. ان ڪري ڏسو مون توهان لاءِ گهٽ ۾ گهٽ هرڻ جا هڏا بچائي رکيا آهن.“

No comments:

Post a Comment